کد مطلب:552 شنبه 1 فروردين 1394 آمار بازدید:335
کسبهای حرام و غیره
خرید و فروش اعیان نجس
س 1088: آیا خرید خوكهای وحشی كه توسط اداره صید و كشاورزان منطقه به دلیل حفاظت از مراتع و مزارع شكار می شوند، به منظور كنسرو سازی و صادر كردن آن به كشورهای غیر اسلامی جایز است؟
خرید و فروش گوشت خوك برای استفاده های غذایی انسان جایز نیست هر چند خریدار مسلمان نباشد، ولی اگر دارای منفعت عقلائی حلال و قابل توجهی مانند استفاده از آن برای تغذیه حیوانات و یا بكارگیری چربی آن در صنعت صابون سازی و مانند آن باشد، دراین صورت خرید و فروش آن اشكال ندارد.
س 1089: آیا كار كردن در كارخانه كنسرو گوشت خوك یا كاباره های شبانه و یا مراكز فساد جایز است؟ و درآمد حاصل از آن چه حكمی دارد؟
اشتغال به كارهای حرام مثل فروش گوشت خوك، شراب، ایجاد و اداره كاباره های شبانه، مراكز فساد و فحشا و قمار و شرابخواری و مانند آن، جایز نیست و كسب درآمد از طریق آنها حرام است و انسان، مالك اجرتی كه در برابر آن می گیرد نمی شود.
س 1090: آیا فروش و هدیه كردن شراب یا گوشت خوك و یا هر چیزی كه خوردن آن حرام است به كسی كه آن را حلال می داند، صحیح است؟
فروش و هدیه كردن چیزی كه خوردن یا آشامیدن آن حرام است، اگر به قصد خوردن و آشامیدن باشد و یا انسان بداند كه خریدار آن را برای خوردن و آشامیدن مصرف می كند جایز نیست، هر چند خریدار خوردن آن را حلال بداند.
س 1091: ما یك شركت تعاونی برای فروش مواد غذایی و مصرفی داریم و از آنجا كه بعضی از مواد غذایی موجود در آن فروشگاه از مردار یا چیزهایی كه خوردن آنها حرام است می باشند بنابراین درآمدهای سالانه حاصل از آنها كه بین سهامداران توزیع می شوند چه حكمی دارند؟
خرید و فروش آن دسته از مواد غذایی كه خوردن آنها حرام است، حرام و باطل می باشد و پول و درآمد حاصل از آنها هم حرام است و توزیع آن در بین سهامداران جایز نیست و در صورتی كه اموال شركت تعاونی با آن مخلوط شده باشد، حكم مالِ مخلوط به حرام را دارد كه اقسام آن در رساله های عملیه ذكر شده است.
س 1092: اگر شخص مسلمانی هتلی را در یك كشور غیراسلامی تأسیس كند و ناچار باشد بعضی از انواع شراب و غذاهای حرام را نیز بفروشد، زیرا اكثریت مردم آن كشور مسیحی هستند كه با غذا شراب می نوشند و به هتلی كه همراه غذا شراب ندهد نمی روند، با توجّه به اینكه شخص مزبور قصد دارد تمام درآمد حاصل از امور حرام را به حاكم شرع بپردازد آیا این كار برای او جایز است؟
تأسیس هتل یا غذاخوری در كشورهای غیراسلامی اشكال ندارد، ولی فروش شراب و غذاهای حرام جائز نیست، هر چند خریدار آنها را حلال بداند و گرفتن پول آنها جایز نیست هر چند آن شخص قصد داشته باشد آن پول را به حاكم شرع بپردازد.
س 1093: آیا حیوانات آبزیِ حرام گوشت، اگر زنده از آب بیرون آورده شوند، حكم مردار را دارند و خرید و فروش آنها حرام است؟ آیا خرید و فروش آنها برای تغذیه غیر انسان مثل تغذیه پرندگان و حیوانات و همچنین برای استفاده های صنعتی جایز است؟
اگر این حیوانات از انواع ماهی بوده و زنده از آب بیرون آورده شوند و در خارج از آب بمیرند، مردار محسوب نمی شوند. به هر حال چیزی كه خوردن آن حرام است، خرید و فروش آن برای خوردن جایز نیست هر چند خریدار، خوردن آن را حلال بداند، ولی اگر غیر از خوردن، منافع عقلائی حلال مثل استفاده های پزشكی یا صنعتی و یا تغذیه پرندگان و چارپایان و مانند آن داشته باشد، خرید و فروش آن به قصد مزبور اشكال ندارد.
س 1094: آیا اشتغال درامر حمل و نقل آن دسته از مواد غذایی كه گوشت تذكیه نشده هم در بین آنها وجود دارد، جایز است؟ آیا بینِ بردن آنها برای كسی كه خوردن آنها را حلال می داند و كسی كه حلال نمی داند، تفاوتی وجود دارد؟
حمل گوشت تذكیه نشده برای كسی كه قصد خوردن آن را دارد، جایز نیست و فرقی نمی كند كه مشتری خوردن آن را حلال بداند یا خیر.
س 1095: آیا فروش خون به كسی كه از آن استفاده می كند، جایز است؟
فروش خون اگر به قصد عقلائی مشروع باشد، اشكال ندارد.
س 1096: آیا برای یك فرد مسلمان جایز است كه غذای حرام (مانند غذایی كه محتوی گوشت خوك یا مردار است) و مشروبات الكلی را در سرزمین كفر به غیر مسلمان عرضه كند؟ حكم آن در صورتهای زیر چیست؟
الف - اگر غذاها و مشروبات الكلی متعلّق به او نباشند و در برابر فروش آنها هم سودی نبرد بلكه كار او فقط عرضه آنها و غذاهای حلال به مشتری باشد.
ب - اگر با فرد غیرمسلمان در محل شریك باشد، به این صورت كه فرد مسلمان مالك اجناس حلال و شریك غیر مسلمان مالك مشروبات الكلی و غذاهای حرام باشد و هر كدام بطور جداگانه از كالاهای خود سود ببرند.
ج - اگر فرد مسلمان در محلی كه مواد غذایی حرام و مشروبات الكلی فروخته می شود، فقط كار كند و مزد ثابتی بگیرد، چه صاحب آن محل مسلمان باشد و چه غیر مسلمان.
د - اگر فرد مسلمان در محل فروش مواد غذایی حرام و مشروبات الكلی به عنوان كارگر یا شریك كار كند ولی دخالتی در خرید و فروش آنها نداشته و آن مواد متعلّق به او هم نباشند، بلكه او فقط در تهیه و فروش مواد غذایی نقش داشته باشد، با توجه به اینكه مشتریها مشروبات الكلی را در همان محل نمی خورند، كار او چه حكمی دارد؟
عرضه و فروش مشروبات الكلی مست كننده و غذاهای حرام و كار در محل فروش آنها و مشاركت در ساخت و خرید و فروش آنها و اطاعت از دیگران در این موارد، شرعا حرام است، اعم از اینكه انسان شریك در سرمایه بوده و یا كارگر روزانه باشد و نیز اعم از آن كه فقط مواد غذایی حرام و مشروبات الكلی عرضه و فروخته شوند یا اینكه فروش همراه با مواد غذایی حلال باشد و همچنین اعم از اینكه كار انسان همراه با گرفتن سود و مزد باشد و یا مجانی و دراین مورد فرقی نمی كند كه صاحب كار یا شریك او مسلمان باشد یا غیرمسلمان و به مسلمان عرضه و فروخته شود یا به غیر مسلمان، و به طور كلّی بر هر مسلمانی واجب است كه از ساخت و خرید و فروش آن دسته از مواد غذایی كه خوردن آنها حرام است به منظور خوردن اجتناب كند و همچنین از ساخت و خرید و فروش مشروبات الكلی مست كننده و كسب منفعت از این طریق خودداری كند.
س 1097: آیا كسب در آمد از طریق تعمیر كامیونهای حمل مشروبات الكلی جایز است؟
اگر كامیون ها برای حمل مشروبات الكلی مورد استفاده قرار بگیرند دراین صورت اشتغال به تعمیر آنها جایز نیست.
س 1098: یك شركت تجاری با شعبه های فرعی برای فروش مواد غذایی به مردم وجود دارد كه بعضی از مواد غذایی آن شرعا حرام می باشد (مانند آن دسته از گوشتهای وارداتی كه مردارهستند) درنتیجه بخشی از اموال شركت، از نظر شرعی حرام محسوب می شود، آیا خرید مایحتاج از شعبه های این شركت كه هم كالای حرام دارد و هم كالای حلال، جایز است؟ و بر فرض جواز، آیا گرفتن باقیمانده پولی كه به فروشنده داده می شود، به دلیل اینكه مجهول المالك است، احتیاج به اجازه حاكم شرع دارد؟ و بر فرض كه احتیاج به اجازه داشته باشد، آیا به كسی كه كالاهای مورد نیاز خود را از آن شعبه ها خریداری می كند، این اجازه را می دهید؟
علم اجمالی به وجود مال حرام در اموال شركت تا زمانی كه همه آنها مورد ابتلاء مكلف نباشند مانع از صحّت خرید كالاهای مورد نیاز از آن شركت نیست، بنابراین خریداری كالاهای مورد نیاز از آن برای همه مردم بدون اشكال است و همچنین دریافت باقیمانده پول، تا زمانی كه همه اموال شركت مورد ابتلاء شخص مشتری نباشند اشكال ندارد و همچنین تا زمانی كه انسان علم به وجود مال حرام در عین كالائی كه از شركت خریده است نداشته باشد، اشكال ندارد و احتیاجی به اجازه حاكم شرع برای تصرف در كالاو پولی كه از شركت دریافت می كند، نیست.
س 1099: آیا اشتغال به سوزاندن اموات غیرمسلمان و اجرت گرفتن دربرابر آن، جایزاست؟
سوزاندن اجساد اموات غیرمسلمان، حرام نیست بنابراین اشتغال به آن و گرفتن اجرت در برابر آن، اشكال ندارد.
س 1100: آیا جایز است كسی كه می تواند كار كند، از مردم درخواست كمك كرده و با كمكهای آنان زندگی نماید؟
سزاوار نیست این كار را بكند.
س 1101: آیا برای زنان جایز است كه با فروش جواهرات در بازار زرگرها و غیر آن كسب درآمد كنند؟
با رعایت حدود شرعی اشكال ندارد.
س 1102: تزئین منازل (دكور) در صورتی كه برای كارهای حرام بكار گرفته شوند، بخصوص اگر بعضی از اتاقها برای پرستش بت مورد استفاده قرار بگیرند، چه حكمی دارد؟ و آیا ساخت سالن در صورتی كه احتمال داده شود كه برای رقص و مانند آن استفاده شود، جایز است یا خیر؟
تزئین خانه بخودی خود در صورتی كه به منظور استفاده در كارهای حرام نباشد، اشكال ندارد، ولی تزئین اتاق مخصوص پرستش بت، مثلا چیدن لوازم آن اتاق و تعیین محلی برای قرار دادن بت و مانند آن، شرعا جایز نیست و ساخت سالن برای استفاده حرام، جائز نیست ولی مجرّد احتمال مانعی ندارد.
س 1103: آیا ساخت بنائی كه شامل زندان و مركز پلیس است و تحویل آن به دولت ظالم، جایز است؟ و آیا اشتغال در كارهای ساختمانی آن نیز جایز است؟
ساخت بنا با اوصاف مذكور اشكال ندارد به شرطی كه به قصد برگزاری جلسات دادگاه ظلم در آن و ایجاد محلی برای زندانی كردن بی گناهان نباشد و همچنین به نظر كسی كه آن را می سازد، بطور معمول در معرض استفاده های مزبور قرار نداشته باشد كه در این صورت گرفتن اجرت نیز در برابر ساختن آن اشكال ندارد.
س 1104: شغل من گاوبازی در برابر تماشاگران است و آنان مبلغی را به عنوان هدیه در برابر تماشای آن به من می پردازند، آیا نفس این كار جایز است؟
عمل مذكور شرعا مذموم است ولی گرفتن هدایا از تماشاگران چنانچه پرداخت آن با اختیار و رضایت تماشاگران صورت گیرد، اشكال ندارد.
س 1105: بعضی از افراد لباسهای نظامی مخصوص ارتش را می فروشند، آیا خرید این لباسها و استفاده از آنها جایز است؟
اگر احتمال بدهید كه این لباسها را از طریق قانونی بدست آورده اند و یا مجاز به فروش آنها هستند، در این صورت خرید و استفاده از آنها در مواردی كه خلاف مقرّرات نباشد، اشكال ندارد.
س 1106: استفاده از ترقّه و مواد قابل انفجار و ساخت و خرید و فروش آنها اعم از اینكه موجب اذیّت و آزار بشوند یا خیر، چه حكمی دارد؟
در صورتی كه موجب اذیّت و آزار دیگران باشد و یا تبذیر مال محسوب شود ویا خلاف قانون و مقرّرات نظام جمهوری اسلامی باشد، جایز نیست.
س 1107: كار پلیس و مأموران راهنمایی و رانندگی و گمرك و اداره مالیات بر درآمد در جمهوری اسلامی چه حكمی دارد؟ آیا آنچه در بعضی از روایات آمده است كه دعای مأموری كه كار افراد را به حكومت گزارش می دهد و دعای مأمور مالیات و گمرك مستجاب نمی شود، شامل آنان هم می گردد؟
كار آنان فی نفسه در صورتی كه بر اساس مقرّرات قانونی باشد، اشكال ندارد و ظاهرا مراد از «عریف» و «عشّار» در روایات افرادی هستند كه انجام این كارها را در حكومت های طاغوتی و ظالم برعهده دارند.
س 1108: بعضی از زنان برای تأمین هزینه های زندگی خانوادگی خود در آرایشگاهها كار می كنند، آیا این كار ترویج بی عفّتی و یا تهدیدی برای عفّت جامعه اسلامی محسوب نمی شود؟
آرایش كردن زنان فی نفسه و اجرت گرفتن دربرابر آن اشكال ندارد به شرطی كه به منظور نشان دادن به نامحرم نباشد.
س 1109: آیا جایز است شركتها در برابر واسطه گری و مقاطعه كاری كه بین صاحب كار از طرفی و كارگران و بنّاها از طرف دیگر، انجام می دهند، اجرت دریافت كنند؟
گرفتن اجرت در برابر عمل مباح اشكال ندارد.
س 1110: آیا اجرتی كه دلاّل می گیرد، حلال است؟
اگر در برابر انجام عمل مباحی و بنا به درخواست كسی باشد، اشكال ندارد.
--------------------------------------------------------------------------------
اجرت گرفتن در برابر واجبات
س 1111: حقوق اساتیدی كه در دانشكده الهیّات، فقه و اصول تدریس می كنند، چه حكمی دارد؟
وجوب تدریس و آموزش چیزی كه یاددادن آن واجب كفائی است، مانع گرفتن حقوق در برابر تدریس فقه و اصول در دانشگاه نیست بخصوص اگر دریافت حقوق به خاطر حضور در دانشگاه و اداره كلاس باشد.
س 1112: آموزش مسائل شرعی چه حكمی دارد؟ آیا جایز است روحانیون دربرابر یاددادن مسائل شرعی به مردم، اجرت بگیرند؟
هر چند اجمالا آموزش مسائل حلال و حرام فی نفسه واجب است و اجرت گرفتن در برابر آن جایز نیست ولی گرفتن اجرت برای مقدماتی كه اصل آموزش احكام متوقف بر آنها نیست و شرعا هم بر انسان واجب نیستند مانند حضور در مكان خاص،اشكال ندارد.
س 1113: آیا دریافت حقوق ماهانه برای اقامه نماز جماعت و راهنمایی و ارشاد دینی در نهادها و اداره های دولتی جایز است؟
گرفتن اجرت در برابر رفت و آمد یا ارائه خدماتی كه انجام آنها بر مكلّف واجب نیست، اشكال ندارد.
س 1114: آیا گرفتن اجرت برای غسل دادن میّت جایز است؟
غسل دادن میّت مسلمان عبادت و واجب كفائی است و اجرت گرفتن در برابر خودِ آن جایز نیست.
س 1115: آیا گرفتن اجرت برای جاری كردن عقد نكاح جایز است؟
اشكال ندارد.
--------------------------------------------------------------------------------
شطرنج و آلات قمار
--------------------------------------------------------------------------------
شطرنج
س 1116: با توجه به اینكه در بیشتر مدارس بازی با شطرنج رواج دارد آیا بازی با آن و برگزاری دوره های آموزشی آن جایز است؟
اگر به نظر مكلّف، شطرنج در حال حاضر از آلات قمار محسوب نشود در این صورت بازی با آن بدون شرطبندی اشكال ندارد.
س 1117: بازی با وسایل سرگرمی از جمله پاسور چه حكمی دارد؟ و آیا بازی با آنها برای سرگرمی و بدون شرطبندی جایز است؟
بازی با چیزی كه عرفا از آلات قمار محسوب می شود، مطلقا حرام است هر چند برای سرگرمی و بدون شرطبندی باشد.
س 1118: شطرنج در موارد زیر چه حكمی دارد؟
1 - ساخت و خرید و فروش آن
2 - بازی شطرنج با شرطبندی و بدون آن
3 - ایجاد مراكزی در محافل عمومی و غیر آن برای آموزش شطرنج و بازی با آن وتشویق مردم به آن
اگر مكلّف تشخیص دهد كه در حال حاضر شطرنج از آلات قمار محسوب نمی شود، ساخت و خرید و فروش و بازی با آن بدون شرطبندی، اشكال ندارد، همچنین با فرض مذكور، آموزش آن هم بدون اشكال است.
س 1119: آیا از تأیید برگزاری مسابقات شطرنج توسط مدیریت آموزش ریاضی معلوم می شود كه شطرنج جزء آلات قمار نیست؟ و آیا جایز است مكلّف به آن اعتماد كند؟
معیار در تعیین موضوعات احكام، تشخیص خود مكلّف و یا اقامه دلیل شرعی بر آن نزد خود اوست.
س 1120: بازی با آلاتی مثل شطرنج و بیلیارد با كفار در كشورهای خارجی چه حكمی دارد؟ مصرف مال برای استفاده از این آلات بدون شرطبندی چه حكمی دارد؟
حكم بازی با شطرنج و آلات قمار در مسائل قبلی بیان شد و در حكم مذكور فرقی بین بازی با آنها در كشورهای اسلامی یا غیراسلامی و بین بازی با مسلمان یا كافر وجود ندارد و خرید و فروش آلات قمار و مصرف مال در این موارد هم جایز نیست.
آلات قمار
س 1121: آیا اگر افراد بدون شرطبندی و قصد قمار و بُرد و باخت و كسب درآمد بلكه فقط برای سرگرمی و مشغول بودن، مبادرت به بازی با ورق كنند، آن افراد مرتكب حرام شده اند؟ حضور در مجالس بازی با ورق برای تفریح چه حكمی دارد؟
بازی با ورقی كه عرفا از آلات قمار محسوب می شود، بطور مطلق حرام است و جایز نیست انسان با اختیار در مجلس قمار یا بازی با آلات قمار شركت كند.
س 1122: آیا استفاده از ورق های پاسور در صورتی كه برای بازیهای فكری محض كه بدون شرطبندی بوده و متضمّن مفاهیم علمی و دینی باشند، جایز است؟ بازی با ورق هایی كه با چیدن آنها به نحو خاصی، بعضی از شكلها مثل موتورسیكلت یا ماشین و مانند آن ایجاد می شود و در عین حال استفاده از آنها برای شرط بندی و مسابقه هم ممكن است، چه حكمی دارد؟
بازی با ورق هایی كه عرفا، آلات قمار محسوب می شوند، مطلقا جائز نیست ولی بازی با ورق هایی كه عرفا آلت قمار محسوب نمی شوند، بدون شرطبندی اشكال ندارد.
وبطور كلی بازی با هر چیزی كه مكلّف تشخیص دهد از آلات قمار است و یا در آن شرطبندی شود، به هیچ وجه، جائز نیست.
وبازی با هر وسیله ای كه جزء آلات قمار به حساب نیاید، بدون شرطبندی، اشكال ندارد.
س 1123: بازی باگردو و تخم مرغ و چیزهای دیگری كه شرعا مالیّت دارند، چه حكمی دارد؟ آیا این بازیها برای كودكان جایز است؟
اگر بازی قمار و شرط بندی باشد، شرعا حرام است و طرف برنده، مالك چیزی كه برده و از طرف مقابل گرفته است، نمی شود. ولی اگر بازی كنندگان غیربالغ باشند شرعا مكلّف نبوده و تكلیفی ندارند، هر چند كه مالك چیزی كه می برند نمی شوند.
س 1124: آیا شرطبندی با پول یا غیر آن در بازی با غیر آلات قمار جایز است؟
شرطبندی در بازی جایز نیست هر چند بازی با غیر آلات قمار باشد.
س 1125: بازی با آلات قمار مانند پاسور و غیر آن از طریق كامپیوتر چه حكمی دارد؟
حكم بازی با آلات قمار را دارد.
س 1126: بازی با «أنو» و «الكیرم» چه حكمی دارد؟
اگر به نظر عرف از آلات قمار محسوب شوند، بازی با آنها جایز نیست هر چند بدون شرطبندی باشد.
س 1127: اگر بعضی از وسیله های بازی در شهری از آلات قمار محسوب شوند ولی در شهر دیگری از آلات قمار محسوب نشوند، آیا بازی با آنها جایز است؟
باید عرف هر دو مكان رعایت شود به این معنی كه اگر آن وسیله ها در یكی از دو شهر از آلات قمار محسوب شوند و در گذشته هم در هر دو مكان از آلات قمار بوده اند، در حال حاضر هم بازی با آنها حرام است.
--------------------------------------------------------------------------------
موسیقی و غنا
س 1128: ملاك تمییز موسیقی حلال از حرام چیست؟ و آیا موسیقی كلاسیك حلال است، بسیار مناسب است كه معیار آن را بیان فرمایید؟
هر موسیقی كه به نظر عرف موسیقی لهوی و مطرب كه مناسب با مجالس عیش و نوش است باشد، موسیقی حرام محسوب می شود و فرقی نمی كند كه موسیقی كلاسیك باشد یا غیر كلاسیك. تشخیص موضوع هم موكول به نظر عرفی مكلّف است و اگر موسیقی این گونه نباشد بخودی خود اشكال ندارد.
س 1129: گوش دادن به نوارهایی كه توسط سازمان تبلیغات اسلامی و یا مؤسسه اسلامی دیگر مجاز اعلام شده اند، چه حكمی دارد؟ و استفاده از آلات موسیقی مثل كمان، ویولون و نی چه حكمی دارد؟
جواز گوش دادن به نوارها منوط به تشخیص خود مكلّف است كه اگر تشخیص دهد مشتمل بر غنا و موسیقی لهوی مناسب با مجالس عیش و نوش و خوش گذرانی و همچنین مطالب باطل نیست، گوش دادن به آن اشكال ندارد بنابراین تجویز آن توسط سازمان تبلیغات اسلامی و یا هر مؤسسه اسلامی دیگر به تنهایی دلیل شرعی برای مباح بودن آن نیست و بكارگیری آلات موسیقی در موسیقی لهوی مطرب و مناسب با مجالس لهو و گناه جایز نمی باشد، ولی استفاده حلال از آنها برای اهداف عقلائی اشكال ندارد و تشخیص مصادیق هم موكول به نظر خود مكلّف است.
س 1130: منظور از موسیقی مطرب ولهوی چیست؟ و راه تشخیص موسیقی مطرب و لهوی از غیر آن چیست؟
موسیقی مطرب و لهوی آن است كه به سبب ویژگیهائی كه دارد انسان را از خداوند متعال و فضائل اخلاقی دور نموده و به سمت بی بندوباری و گناه سوق دهد و مرجع تشخیص موضوع عُرف است.
س 1131: آیا شخصیت نوازنده و محل نواختن و یا غرض و هدف از آن در حكم موسیقی تأثیر دارد؟
موسیقی حرام، موسیقی مطرب و لهوی مناسب با مجالس لهو و گناه است و گاهی شخصیت نوازنده یا كلام همراه آهنگ یا مكان و یا سایر شرایط در اینكه موسیقی تحت عنوان موسیقی مطرب و لهوی حرام و یا عنوان حرام دیگر قرار بگیرد مؤثر است مانند اینكه بر اثر آن امور، منجر به ترتّب فساد شود.
س 1132: آیا معیار حرمت موسیقی فقط مطرب و لهوی بودن آن است یا اینكه میزان تحریك و تهییج آن هم تأثیر دارد؟ و اگر باعث حزن و گریه شنونده شود، چه حكمی دارد؟ خواندن و شنیدن غزلهایی كه به صورت سه ضرب و همراه با موسیقی خوانده می شوند، چه حكمی دارد؟
ملاك آن ملاحظه كیفیت نواختن موسیقی با در نظر گرفتن همه خصوصیات و ویژگیهای آن است و اینكه از نوع موسیقی مطرب و لهوی مناسب با مجالس لهو و گناه باشد، هر موسیقی كه به حسب طبیعت خود از نوع موسیقی لهوی باشد، حرام است اعم از اینكه مهیّج باشد یا خیر و موجب ایجاد حزن و اندوه و حالات دیگر در شنونده بشود یا خیر و هرگاه غزل هائی كه همراه با موسیقی خوانده می شوند به صورت غنا و آواز لهوی مناسب مجالس لهو و لعب در آیند، خواندن و شنیدن آنها حرام است.
س 1133: غنا چیست؟ آیا غنا فقط شامل صدای انسان است یا اینكه شامل صداهای حاصل از آلات موسیقی هم می شود؟
غنا عبارت است از صدای انسان در صورتی كه باترجیع و طرب همراه بوده و مناسب مجالس لهو و گناه باشد كه خواندن به این صورت و گوش دادن به آن حرام است.
س 1134: آیا زدن بر ظرفها و سایر وسایلی كه جزء آلات موسیقی نیستند، در عروسی ها توسط زنان جایز است؟ اگر صدا به بیرون از مجلس برسد و مردان آن را بشنوند چه حكمی دارد؟
جواز این عمل بستگی به كیفیت نواختن دارد. اگر به شیوه متداول در عروسی های سنّتی باشد و لهو محسوب نشود و فسادی هم بر آن مترتّب نگردد، اشكال ندارد.
س 1135: دف زدن توسط زنان درعروسی ها چه حكمی دارد؟
استفاده از آلات موسیقی برای نواختن موسیقی لهوی و مطرب جایز نیست، امّا آوازخوانی در مجالس عروسی، بعید نیست برای زنان جایز باشد.
س 1136: آیا گوش دادن به غنا در خانه جایز است؟ اگر در فردی تأثیر نداشته باشد چه حكمی دارد؟
گوش دادن به غنا بطور مطلق حرام است، چه در خانه به تنهایی شنیده شود و یا در حضور دیگران و چه در او تأثیر بگذارد یا خیر.
س 1137: بعضی از جوانان كه تازه به سن بلوغ رسیده اند از مراجعی تقلید می كنند كه فتوی به حرمت موسیقی بطور مطلق داده اند هر چند از رادیو و تلویزیون دولت اسلامی پخش شود، حكم این مسئله چیست؟ و آیا اگر ولیّ فقیه گوش دادن به موسیقی حلال را اجازه داده باشد، آیا تجویز او بخاطر احكام حكومتی برای جواز آن كافی است یا اینكه آنان باید به فتوای مرجع تقلید خود عمل كنند؟
فتوی به جواز یا عدم جواز گوش دادن به موسیقی از احكام حكومتی نیست، بلكه حكم شرعی فقهی است و بر هر مكلّفی واجب است در اعمالش به فتوای مرجع تقلید خود مراجعه كند. ولی موسیقی اگر مناسب با مجالس لهو و گناه نباشد و مفسده ای هم بر آن مترتّب نگردد، دلیلی بر حرمت آن وجود ندارد.
س 1138: مقصود از موسیقی و غنا چیست؟
غنا یعنی ترجیع صدا به نحوی كه مناسب با مجالس لهو باشد كه از گناهان بوده و بر خواننده و شنونده حرام است. ولی موسیقی، نواختن آلات آن است كه اگر به نحو معمول در مجالس لهو و گناه باشد، هم بر نوازنده و هم بر شنونده حرام است. و اگر به آن نحو نباشد، فی نفسه جائز است و اشكال ندارد.
س 1139: من در مكانی كار می كنم كه صاحب آن همیشه به نوارهای غنا گوش می دهد و من هم مجبور به شنیدن آن هستم، آیا این كار برای من جایز است یاخیر؟
اگر نوارها در بردارنده غنا یا موسیقی لهوی مناسب با مجالس لهو و معصیت باشند، گوش دادن و شنیدن آن جایز نیست.ولی اگر مجبور به حضور در آن مكان هستید، رفتن به آنجا و كاركردن در آن برای شما اشكال ندارد ولی واجب است به غنا گوش ندهید هر چند به گوش شما بخورد و آن را بشنوید.
س 1140: موسیقی كه از رادیو و تلویزیون جمهوری اسلامی پخش می شود، چه حكمی دارد؟ آیا این گفته كه حضرت امام«قدس سره» موسیقی را بطور مطلق حلال اعلام كرده اند، صحیح است؟
نسبت حلال دانستن موسیقی به طور مطلق به راحل عظیم الشأن حضرت امام خمینی«قدس سره» كذب و افتراء است. امام«قدس سره» معتقد به حرمت موسیقی مطرب و لهوی مناسب با مجالس لهو و معصیت بودند و نظر ما هم همین است، ولی اختلاف در دیدگاهها از تشخیص موضوع نشأت می گیرد زیرا تشخیص موضوع موكول به نظر خود مكلّف است. گاهی نظر نوازنده با نظر شنونده تفاوت پیدا می كند كه در این صورت موسیقی كه به تشخیص مكلّف لهو و مناسب با مجالس گناه است بر او گوش دادن به آن حرام می باشد وامّا صداهای مشكوك محكوم به حلیّت هستند و پخش از رادیو و تلویزیون به تنهایی دلیل شرعی بر مباح و حلال بودن آنها محسوب نمی شود.
س 1141: گاهی از رادیو و تلویزیون آهنگهایی پخش می شود كه به نظر من مناسب با مجالس لهو و فسق هستند، آیا بر من واجب است كه از گوش دادن به آنها خودداری نموده و دیگران را هم از آن منع كنم؟
اگر آنها را از نوع موسیقی مطرب و لهوی مناسب با مجالس لهو می دانید، جایز نیست به آنها گوش دهید، ولی نهی دیگران از باب نهی از منكر منوط به این است كه احراز نمایید كه آنان هم آهنگهای مزبور را از نوع موسیقی حرام می دانند.
س 1142: گوش دادن و توزیع غنا و موسیقی لهوی كه محصول كشورهای غربی است، چه حكمی دارد؟
در عدم جواز گوش دادن به موسیقی لهوی مطرب و مناسب با مجالس لهو و باطل، فرقی بین زبانها و كشورهای محل تولید وجود ندارد. بنابر این خرید و فروش و گوش دادن و توزیع این نوارها در صورتی كه محتوی غنا یا موسیقی لهوی حرام باشند جایز نیست.
س 1143: خواندن به صورت غنا توسط هر یك از مرد یا زن چه از طریق نوار كاست باشد و یا از طریق رادیو و چه همراه موسیقی باشد و یا نباشد، چه حكمی دارد؟
غنا حرام است و خواندن به صورت غنا و گوش دادن به آن جایز نیست اعم از اینكه توسط مرد باشد یا زن و بطور مستقیم باشد یا از طریق نوار و همراه با نواختن آلات لهو باشد یا نه.
س 1144: نواختن موسیقی به منظور اهداف و اغراض عقلائی و حلال در مكان مقدسی مانند مسجد چه حكمی دارد؟
نواختن موسیقی مطرب و لهوی مناسب با مجالس لهو و گناه بطور مطلق جایز نیست حتّی اگر در غیر مسجد و برای غرض عقلائی حلالی باشد، ولی اجرای سرودهای انقلابی و مانند آن همراه با نغمه های موسیقی در مكان مقدس و در مناسبتهایی كه آن را اقتضا می كند، اشكال ندارد مشروط بر اینكه با احترام آن مكان منافات نداشته باشد و در مكانهایی مثل مسجد برای نمازگزاران مزاحمت ایجاد نكند.
س 1145: آیا آموختن موسیقی بخصوص سنتور جایزاست؟ ترغیب و تشویق دیگران به آن چه حكمی دارد؟
بكارگیری آلات موسیقی برای نواختن موسیقی غیرلهوی، اگر برای اجرای سرودهای انقلابی یا دینی و یا برای اجرای برنامه های فرهنگی مفید و برنامه های دیگر با غرض عقلائی مباح باشد، اشكال ندارد به شرط اینكه مستلزم مفاسد دیگری نباشد و همچنین آموختن و یاددادن نوازندگی برای امر فوق فی نفسه اشكال ندارد.
س 1146: گوش دادن به صدای زن هنگامی كه شعر و غیر آن را با آهنگ و ترجیع می خواند اعم از اینكه شنونده، جوان باشد یاخیر، مذكر باشد یا مؤنث چه حكمی دارد؟ و اگر آن زن از محارم باشد، حكم آن چیست؟
اگر صدای زن به صورت غنا نباشد و گوش دادن به صدای او هم به قصد لذت و ریبة نباشد و مفسده ای هم بر آن مترتّب نگردد، اشكال ندارد و فرقی بین موارد فوق نیست.
س 1147: آیا موسیقی سنّتی كه میراث ملی ایران می باشد، حرام است یا خیر؟
چیزی كه از نظر عرف، موسیقی لهوی مناسب با مجالس لهو و معصیت محسوب شود، بطور مطلق حرام است و در این مورد فرقی بین موسیقی ایرانی و غیرایرانی و موسیقی سنتی و غیر آن نیست.
س 1148: گاهی از رادیوهای عربی بعضی ازآهنگهای موسیقی پخش می شود، آیا گوش دادن به آنها بخاطر علاقه به شنیدن زبان عربی جایز است؟
گوش دادن به موسیقی لهوی متناسب با مجالس لهو و معصیت بطور مطلق حرام است و علاقه به شنیدن زبان عربی مجوز شرعی برای آن محسوب نمی شود.
س 1149: آیا تكرار اشعاری كه بصورت آواز و بدون موسیقی خوانده می شوند جایز است؟
غنا حرام است هر چند همراه بانواختن آلات موسیقی نباشد و منظور از غنا ترجیع صدا به نحوی است كه مناسب با مجالس لهو و فسق باشد، ولی صرف تكرار شعر اشكال ندارد.
س 1150: خرید و فروش آلات موسیقی چه حكمی دارد؟ و حدود استفاده از آنها كدام است؟
خرید و فروش آلات مشترك برای نواختن موسیقی غیر لهوی اشكال ندارد.
س 1151: آیا غنا در مثل قرآن و دعا و اذان جایز است؟
غنا صوتی است كه با ترجیع و طرب همراه بوده و مناسب با مجالس لهو و گناه باشد كه بطور مطلق حرام است حتّی اگر در دعا و قرآن و اذان و مرثیه و غیره باشد.
س 1152: امروزه موسیقی برای معالجه بعضی از بیماریهای روانی مانند افسردگی، اضطراب، مشكلات جنسی و سرد مزاجی زنان بكار می رود، حكم آن چیست؟
اگر احراز شود كه نظر پزشك متخصص و امین این است كه معالجه متوقف بر استفاده از موسیقی است، بكارگیری آن به مقداری كه معالجه بیمار اقتضا می كند اشكال ندارد.
س 1153: گوش دادن به غنا اگر باعث تمایل بیشتر انسان به همسرش شود، چه حكمی دارد؟
مجرّد افزایش تمایل به همسر مجوّز شرعی برای گوش دادن به غنا محسوب نمی شود.
س 1154: اجرای كنسرت توسط زن برای زنان با علم به اینكه گروه نوازندگان نیز زن هستند، چه حكمی دارد؟
اگر اجرای كنسرت به صورت ترجیع مطرب(غنا) نباشد و موسیقی هم كه نواخته می شود از نوع لهوی حرام نباشد، این امر فی نفسه اشكال ندارد.
س 1155: اگر معیار حرمت موسیقی، لهو بودن و مناسبت آن با مجالس لهو و گناه است، پس آوازها و سرودهائی كه باعث ایجاد طرب در بعضی از مردم حتّی كودك غیر ممیّز می شوند، چه حكمی دارند؟ و آیا گوش دادن به نوارهای مبتذلی كه در آنها زنان به صورت غنا می خوانند ولی طرب آور نیستند جایز است؟ همچنین مسافرینی كه سوار اتوبوس های عمومی كه غالبا از این نوارها استفاده می كنند می شوند، چه تكلیفی دارند؟
چنانچه موسیقی یا آوازی كه با ترجیع و طرب همراه است از لحاظ كیفیت یا مضمون یا حالت خاص شخص نوازنده یا خواننده در خلال نواختن یا خواندن از نوع غنا یا موسیقی لهوی مناسب با مجالس لهو و معصیت باشد، گوش كردن به آن حرام است حتّی برای كسی كه او را به طرب نیندازد و تحریك نكند و اگر در اتوبوس ها و ماشین های دیگر نوار غنا یا موسیقی لهوی پخش شود، مسافرین باید از گوش دادن به آن خودداری نموده و نهی از منكر كنند.
س 1156: آیا جایز است مردی غنای زن اجنبیه را به قصد لذت بردن از حلال خود گوش كند؟ آیا غنای زن برای شوهر و برعكس جایز است؟ و آیا این گفته صحیح است كه شارع مقدس غنا را به علت ملازمت آن با مجالس لهو و لعب و عدم انفكاك از آن دو حرام كرده و تحریم غنا ناشی از تحریم آن مجالس است نظیر تحریم تجارت و ساخت مجسمه كه فایده ای غیر از عبادت برای آن متصوّر نیست، بنابر این انتفاء مناط و علت حكم در این زمان ، مستلزم انتفاء حرمت است؟
گوش دادن به غنا كه عبارت است از ترجیع صدا به نحوی كه طرب انگیز و مناسب با مجالس لهو و گناه باشد، مطلقا حرام است، حتّی غنای زن برای شوهرش و بالعكس و قصد لذت بردن از همسر، استماع غنا را مباح نمی كند و حرمت غنا و مجسمه سازی و مانند آن، با تعبّد به شرع ثابت شده و از احكام ثابت فقه شیعه محسوب می شوند و دائر مدار ملاكات فرضی و آثار روانی و اجتماعی نمی باشد، بلكه تا زمانی كه این عنوان حرام بر آنها صدق كند، حكم آنها حرمت و وجوب اجتناب بطور مطلق است.
س 1157: دانشجویان دانشكده علوم تربیتی باید در مرحله دروس اختصاصی در درس سرودها و آوازهای انقلابی شركت كنند زیرا در آنجا قطعه های موسیقی را آموخته و بطور اجمالی با آنها آشنا می شوند. وسیله اصلی فراگیری این درس ارگ است، آموختن این درس كه جزء واحدهای اجباری است چه حكمی دارد؟ خرید و استفاده از وسیله مذكور برای ما چه حكمی دارد؟ و بخصوص خواهران نسبت به اجرای تمرین در برابر مردها چه وظیفه ای دارند؟
استفاده از آلات موسیقی فی نفسه برای اجرای سرودهای انقلابی و برنامه های دینی و فعالیت های فرهنگی و تربیتی مفید، اشكال ندارد و خرید و فروش آلات نوازندگی و یاددادن و فراگیری آن برای استفاده در امور مذكور اشكال ندارد و خواهران می توانند با رعایت حجاب واجب و ضوابط شرعی در كلاس درس حاضر شوند.
س 1158: بعضی از ترانه ها در ظاهر انقلابی هستند و عرف هم آنها را انقلابی می داند ولی نمی دانیم كه آیا خواننده، قصد خواندن یك ترانه انقلابی را داشته یا یك ترانه طرب آور و لهو را، با توجه به اینكه خواننده مسلمان نیست ولی ترانه های او ملّی و متضمّن جملاتی برضد اشغال و همچنین تحریك مردم به مقاومت است، گوش دادن به این ترانه ها چه حكمی دارد؟
اگر كیفیت آنها از نظر شنونده عرفا، طرب آور و لهوی نباشد، گوش دادن به آنها اشكال ندارد و قصد و نیّت خواننده و مضمون چیزی كه می خواند در این باره تأثیری ندارد.
س 1159: جوانی بعنوان مربّی و داور بین المللیِ بعضی از ورزشها بكار اشتغال دارد. شغل او اقتضا می كند كه به بعضی از باشگاههائی وارد شود كه غنا و موسیقی حرام در آنها پخش می شود، با توجه به اینكه این كار مقداری از هزینه های زندگی او راتأمین می كند و فرصتهای شغلی هم در محل زندگی او كم است، آیا این كار برای او جایز است؟
این شغل برای او اشكال ندارد هر چند گوش دادن به غنا و موسیقی لهوی برای او حرام است امّا در موارد اضطراری جایز است داخل مجلس غنا و موسیقی حرام شود، ولی باید از گوش دادن به آن اجتناب كند و آنچه كه بدون اختیار به گوش او می خورد، اشكال ندارد.
س 1160: آیا فقط گوش دادن به موسیقی، حرام است یا اینكه شنیدن آن هم حرام است؟
شنیدن غنا یا موسیقی لهوی و طرب آور حكم گوش دادن را ندارد مگر در بعضی از موارد كه شنیدن از نظر عرف گوش دادن محسوب می شود.
س 1161: آیا نواختن موسیقی همراه قرائت قرآن با غیر از آلاتی كه استفاده از آنها در مجالس لهو و لعب معمول است، جایز است؟
تلاوت قرآن كریم با صدای زیبا و صوت مناسب با شأنِ قرآن كریم اشكال ندارد، بلكه امر راجحی است مشروط براینكه به حدّ غنای حرام نرسد، ولی نواختن موسیقی با آن، وجه شرعی ندارد.
س 1162: طبل زدن در جشن های میلاد و غیر آن چه حكمی دارد؟
استفاده از آلات نوازندگی و موسیقی به نحو لهوی و مطرب و مناسب با مجالس لهو و گناه بطور مطلق حرام است.
س 1163: آلات موسیقی كه دانش آموزان مدارس عضو گروههای سرود آموزش و پرورش از آنها استفاده می كنند چه حكمی دارند؟
آن دسته از آلات موسیقی كه در نظر عرف از آلات مشترك قابل استفاده برای كارهای حلال محسوب می شوند، جایز است بطور غیر لهوی برای مقاصد حلال بكار گرفته شوند ولی آلاتی كه عرفا از آلات مخصوص لهو محسوب می شوند جایز نیست مورد استفاده قرار گیرند.
س 1164: آیا ساخت سنتور كه از آلات موسیقی محسوب می شود و كسب درآمد با آن به عنوان شغل جایز است؟ آیا بهره گیری از اموال و كمك به ساخت سنتور به منظور توسعه و تكمیل صنعت سنتورسازی و تشویق نوازندگان به نواختن آن جایز است؟ و آیا آموزش موسیقی سنتی ایرانی به قصد نشر و احیای موسیقی اصیل جایز است؟
استفاده از آلات نوازندگی موسیقی برای اجرای سرودهای ملّی یا انقلابی یا هر امر حلال و مفیدی تا زمانی كه به حد طرب و لهو مناسب با مجالس لهو و معصیت نرسیده است اشكال ندارد. همچنین موسیقی و تعلیم و یادگرفتن و ساختن آلات آن برای اهداف مذكور فی نفسه اشكال ندارد.
س 1165: چه آلاتی لهو محسوب می شوند و استفاده از آنها به هیچ وجه جایز نیست؟
آلاتی كه نوعا در لهو و لعب بكار می روند و منفعت حلالی دربرندارند.
س 1166: آیا گرفتن اجرت برای تكثیر نوارهای صوتی كه محتوی امور حرامی هستند جایز است؟
هرنوار صوتی كه گوش دادن به آن حرام است، تكثیر و گرفتن اجرت برای آن هم جایز نیست.
--------------------------------------------------------------------------------
رقص
س 1167: آیا رقص محلی در عروسی ها جایز است؟ شركت در این مجالس چه حكمی دارد؟
اگر رقص بگونه ای باشد كه باعث تحریك شهوت شده ویا مستلزم فعل حرام یا ترتّب مفسده ای باشد، جایز نیست و شركت در مجالس رقص هم اگر به عنوان تأیید كار حرام دیگران محسوب شود و یا مستلزم كار حرامی باشد جایز نیست و در غیر این صورت اشكال ندارد.
س 1168: رقص در مجالس زنانه بدون آهنگ موسیقی حرام است یا حلال؟ و در صورتی كه حرام باشد، آیا ترك مجلس بر شركت كنندگان واجب است؟
رقص بطور كلی اگر بگونه ای باشد كه شهوت را تحریك كند و یا مستلزم كار حرام و یاترتّب مفسده ای باشد، حرام است و تَرك آن مجلس به عنوان اعتراض بر كار حرام، چنانچه مصداق نهی از منكر محسوب شود، واجب است.
س 1169: رقص محلی مرد برای مرد و زن برای زن و یا مرد در بین زنان و زن در بین مردان، چه حكمی دارد؟
اگر بگونه ای باشد كه شهوت را تحریك كند و یا مستلزم فعل حرام یا ترتّب مفسده ای باشد و یا زن در بین مردان بیگانه برقصد، حرام است.
س 1170: رقص دسته جمعی مردان چه حكمی دارد؟ مشاهده رقص دختران خردسال از تلویزیون و غیر آن چه حكمی دارد؟
اگر رقص بگونه ای باشد كه موجب تحریك شهوت شود و یا مستلزم كار حرامی باشد، حرام است، ولی اگر نگاه كردن به آن باعث تأیید، فرد گناهكار و تجّری او و ترتّب فساد نشود، اشكال ندارد.
س 1171: رقص مرد برای مرد و زن برای زن چه حكمی دارد؟ اگر رفتن به عروسی بخاطر احترام به عادتهای اجتماعی باشد آیا به علت احتمال وجود رقص اشكال شرعی دارد؟
بطور كلی اگر رقص بگونه ای باشد كه منجر به تحریك شهوت شود یا مستلزم فعل حرام یا ترتّب مفسده ای باشد، حرام است. ولی اصل شركت در عروسی هایی كه احتمال رقص در آنها وجود دارد تا زمانی كه به عنوان تأیید، مرتكب كار حرام محسوب نشود و موجب ابتلا به حرام هم نشود، اشكال ندارد.
س 1172: آیا رقص زن برای شوهرش یا مرد برای همسرش حرام است؟
اگر رقص زن برای شوهرش یا برعكس، همراه ارتكاب حرامی نباشد، اشكال ندارد.
س 1173: آیا رقصیدن در جشن عروسی فرزندان جایز است هر چند توسط پدران یا مادران در مجالس عروسی فرزندانشان باشد؟
اگر از نوع رقص حرام باشد، حرام است. هر چند توسط پدران و مادران در مجالس عروسی فرزندانشان باشد.
س 1174: زن شوهرداری در عروسیها بدون اطلاع شوهرش در برابر بیگانگان می رقصد و این عمل را چندین بار تكرار كرده و امر به معروف و نهی از منكر شوهرش در او اثر نمی كند، تكلیف چیست؟
رقص زن در برابر بیگانگان مطلقا حرام است و خارج شدن از منزل بدون اجازه شوهر هم فی نفسه حرام است و موجب نشوز و محرومیت از استحقاق نفقه نیز می گردد.
س 1175: رقص زنان در برابر مردان در مجالس عروسی روستایی كه آلات موسیقی در آنها بكار می رود چه حكمی دارد؟ و تكلیف ما دربرابر آن چیست؟
رقص زنان در برابر بیگانگان و همچنین هر رقصی كه موجب مفسده و برانگیخته شدن شهوت گردد، حرام است و بكارگیری آلات موسیقی و گوش دادن به آنها هم اگر به صورت لهوی و مطرب باشد، حرام است و وظیفه مكلّفین در این موارد نهی ازمنكر است.
س 1176: رقص كودك ممیّز در مجالس زنان یا مردان، اعم از اینكه پسر باشد یا دختر، چه حكمی دارد؟
كودك غیربالغ چه پسر و چه دختر تكلیفی ندارد ولی سزاوار نیست افراد بالغ او را تشویق به رقص كنند.
س 1177: ایجاد مراكزی برای آموزش رقص چه حكمی دارد؟
ایجاد مراكز تعلیم و ترویج رقص با اهداف نظام اسلامی منافات دارد.
س 1178: رقص مردان در برابر زنانی كه از محارم آنان هستند و همچنین رقص زنان در برابر مردانی كه از محارم آنان هستند، اعم از اینكه سببی باشند یا نسبی، چه حكمی دارد؟
در رقص حرام فرقی بین مرد یا زن نیست و همچنین فرقی نمی كند كه در برابر محرم باشد یا در برابر نامحرم.
س 1179: آیا مبارزه نمایشی با عصا در عروسی ها جایز است؟ اگر همراه آن آلات موسیقی بكار روند چه حكمی دارد؟
اگر به صورت بازی ورزشی تفریحی باشد و در آن خوف خطر بر جان انسان نباشد، فی نفسه اشكال ندارد، ولی بكارگیری آلات موسیقی به نحو لهوی و طرب آور، به هیچ وجه جایز نیست.
س 1180: «دبكة» چه حكمی دارد؟ (نوعی رقص محلی است كه در آن افراد دستها را به هم انداخته و بگونه ای هماهنگ پاهای خود را همراه با پرش و حركات بدنی به زمین می كوبند كه صدای شدید و منظمی ایجاد می كند.)
دبكة حكم رقص را دارد. بنابر این اگر بگونه ای باشد كه شهوت را تحریك كند یا همراه با استفاده از آلات لهو و بصورت لهوی باشد و یا فسادی بر آن مترتّب شود، حرام است و در غیر این صورت اشكال ندارد.
--------------------------------------------------------------------------------
دست زدن
س 1181: آیا دست زدن برای زنان در مجالس شادی زنانه مانند ولادت ها وعروسی ها جایز است؟ و بر فرض جواز اگر، صدای آن به بیرون از مجلس برود بطوریكه به گوش مردان بیگانه برسد، چه حكمی دارد؟
دست زدن به نحو متعارف اگر مفسده ای بر آن مترتب نشود، اشكال ندارد حتّی اگر اجنبی صدای آن را بشنود.
س 1182: دست زدن همراه با شادی و خواندن و ذكر صلوات بر پیامبر اكرم و آل او«صلوات الله علیهم اجمعین» در جشنهایی كه به مناسبت ایام ولادت ائمه معصومین «صلوات الله علیهم اجمعین» و اعیاد وحدت و مبعث برگزار می شود چه حكمی دارد؟ اگر این جشن ها در مكانهای عبادت مانند مسجد و نمازخانه های ادارات و مؤسسات دولتی و یا حسینیه ها برگزار شوند، حكم آنها چیست؟
بطوركلی كف زدن فی نفسه به نحو متعارف در جشنهای اعیاد یا برای تشویق و تائید و مانند آن اشكال ندارد ولی بهتر است فضای مجالس دینی بخصوص مراسمی كه در مساجد و حسینیه ها و نمازخانه ها برگزار می شود، به ذكر صلوات و تكبیر معطّر گردد تا انسان به ثواب آنها برسد.
س 1088: آیا خرید خوكهای وحشی كه توسط اداره صید و كشاورزان منطقه به دلیل حفاظت از مراتع و مزارع شكار می شوند، به منظور كنسرو سازی و صادر كردن آن به كشورهای غیر اسلامی جایز است؟
خرید و فروش گوشت خوك برای استفاده های غذایی انسان جایز نیست هر چند خریدار مسلمان نباشد، ولی اگر دارای منفعت عقلائی حلال و قابل توجهی مانند استفاده از آن برای تغذیه حیوانات و یا بكارگیری چربی آن در صنعت صابون سازی و مانند آن باشد، دراین صورت خرید و فروش آن اشكال ندارد.
س 1089: آیا كار كردن در كارخانه كنسرو گوشت خوك یا كاباره های شبانه و یا مراكز فساد جایز است؟ و درآمد حاصل از آن چه حكمی دارد؟
اشتغال به كارهای حرام مثل فروش گوشت خوك، شراب، ایجاد و اداره كاباره های شبانه، مراكز فساد و فحشا و قمار و شرابخواری و مانند آن، جایز نیست و كسب درآمد از طریق آنها حرام است و انسان، مالك اجرتی كه در برابر آن می گیرد نمی شود.
س 1090: آیا فروش و هدیه كردن شراب یا گوشت خوك و یا هر چیزی كه خوردن آن حرام است به كسی كه آن را حلال می داند، صحیح است؟
فروش و هدیه كردن چیزی كه خوردن یا آشامیدن آن حرام است، اگر به قصد خوردن و آشامیدن باشد و یا انسان بداند كه خریدار آن را برای خوردن و آشامیدن مصرف می كند جایز نیست، هر چند خریدار خوردن آن را حلال بداند.
س 1091: ما یك شركت تعاونی برای فروش مواد غذایی و مصرفی داریم و از آنجا كه بعضی از مواد غذایی موجود در آن فروشگاه از مردار یا چیزهایی كه خوردن آنها حرام است می باشند بنابراین درآمدهای سالانه حاصل از آنها كه بین سهامداران توزیع می شوند چه حكمی دارند؟
خرید و فروش آن دسته از مواد غذایی كه خوردن آنها حرام است، حرام و باطل می باشد و پول و درآمد حاصل از آنها هم حرام است و توزیع آن در بین سهامداران جایز نیست و در صورتی كه اموال شركت تعاونی با آن مخلوط شده باشد، حكم مالِ مخلوط به حرام را دارد كه اقسام آن در رساله های عملیه ذكر شده است.
س 1092: اگر شخص مسلمانی هتلی را در یك كشور غیراسلامی تأسیس كند و ناچار باشد بعضی از انواع شراب و غذاهای حرام را نیز بفروشد، زیرا اكثریت مردم آن كشور مسیحی هستند كه با غذا شراب می نوشند و به هتلی كه همراه غذا شراب ندهد نمی روند، با توجّه به اینكه شخص مزبور قصد دارد تمام درآمد حاصل از امور حرام را به حاكم شرع بپردازد آیا این كار برای او جایز است؟
تأسیس هتل یا غذاخوری در كشورهای غیراسلامی اشكال ندارد، ولی فروش شراب و غذاهای حرام جائز نیست، هر چند خریدار آنها را حلال بداند و گرفتن پول آنها جایز نیست هر چند آن شخص قصد داشته باشد آن پول را به حاكم شرع بپردازد.
س 1093: آیا حیوانات آبزیِ حرام گوشت، اگر زنده از آب بیرون آورده شوند، حكم مردار را دارند و خرید و فروش آنها حرام است؟ آیا خرید و فروش آنها برای تغذیه غیر انسان مثل تغذیه پرندگان و حیوانات و همچنین برای استفاده های صنعتی جایز است؟
اگر این حیوانات از انواع ماهی بوده و زنده از آب بیرون آورده شوند و در خارج از آب بمیرند، مردار محسوب نمی شوند. به هر حال چیزی كه خوردن آن حرام است، خرید و فروش آن برای خوردن جایز نیست هر چند خریدار، خوردن آن را حلال بداند، ولی اگر غیر از خوردن، منافع عقلائی حلال مثل استفاده های پزشكی یا صنعتی و یا تغذیه پرندگان و چارپایان و مانند آن داشته باشد، خرید و فروش آن به قصد مزبور اشكال ندارد.
س 1094: آیا اشتغال درامر حمل و نقل آن دسته از مواد غذایی كه گوشت تذكیه نشده هم در بین آنها وجود دارد، جایز است؟ آیا بینِ بردن آنها برای كسی كه خوردن آنها را حلال می داند و كسی كه حلال نمی داند، تفاوتی وجود دارد؟
حمل گوشت تذكیه نشده برای كسی كه قصد خوردن آن را دارد، جایز نیست و فرقی نمی كند كه مشتری خوردن آن را حلال بداند یا خیر.
س 1095: آیا فروش خون به كسی كه از آن استفاده می كند، جایز است؟
فروش خون اگر به قصد عقلائی مشروع باشد، اشكال ندارد.
س 1096: آیا برای یك فرد مسلمان جایز است كه غذای حرام (مانند غذایی كه محتوی گوشت خوك یا مردار است) و مشروبات الكلی را در سرزمین كفر به غیر مسلمان عرضه كند؟ حكم آن در صورتهای زیر چیست؟
الف - اگر غذاها و مشروبات الكلی متعلّق به او نباشند و در برابر فروش آنها هم سودی نبرد بلكه كار او فقط عرضه آنها و غذاهای حلال به مشتری باشد.
ب - اگر با فرد غیرمسلمان در محل شریك باشد، به این صورت كه فرد مسلمان مالك اجناس حلال و شریك غیر مسلمان مالك مشروبات الكلی و غذاهای حرام باشد و هر كدام بطور جداگانه از كالاهای خود سود ببرند.
ج - اگر فرد مسلمان در محلی كه مواد غذایی حرام و مشروبات الكلی فروخته می شود، فقط كار كند و مزد ثابتی بگیرد، چه صاحب آن محل مسلمان باشد و چه غیر مسلمان.
د - اگر فرد مسلمان در محل فروش مواد غذایی حرام و مشروبات الكلی به عنوان كارگر یا شریك كار كند ولی دخالتی در خرید و فروش آنها نداشته و آن مواد متعلّق به او هم نباشند، بلكه او فقط در تهیه و فروش مواد غذایی نقش داشته باشد، با توجه به اینكه مشتریها مشروبات الكلی را در همان محل نمی خورند، كار او چه حكمی دارد؟
عرضه و فروش مشروبات الكلی مست كننده و غذاهای حرام و كار در محل فروش آنها و مشاركت در ساخت و خرید و فروش آنها و اطاعت از دیگران در این موارد، شرعا حرام است، اعم از اینكه انسان شریك در سرمایه بوده و یا كارگر روزانه باشد و نیز اعم از آن كه فقط مواد غذایی حرام و مشروبات الكلی عرضه و فروخته شوند یا اینكه فروش همراه با مواد غذایی حلال باشد و همچنین اعم از اینكه كار انسان همراه با گرفتن سود و مزد باشد و یا مجانی و دراین مورد فرقی نمی كند كه صاحب كار یا شریك او مسلمان باشد یا غیرمسلمان و به مسلمان عرضه و فروخته شود یا به غیر مسلمان، و به طور كلّی بر هر مسلمانی واجب است كه از ساخت و خرید و فروش آن دسته از مواد غذایی كه خوردن آنها حرام است به منظور خوردن اجتناب كند و همچنین از ساخت و خرید و فروش مشروبات الكلی مست كننده و كسب منفعت از این طریق خودداری كند.
س 1097: آیا كسب در آمد از طریق تعمیر كامیونهای حمل مشروبات الكلی جایز است؟
اگر كامیون ها برای حمل مشروبات الكلی مورد استفاده قرار بگیرند دراین صورت اشتغال به تعمیر آنها جایز نیست.
س 1098: یك شركت تجاری با شعبه های فرعی برای فروش مواد غذایی به مردم وجود دارد كه بعضی از مواد غذایی آن شرعا حرام می باشد (مانند آن دسته از گوشتهای وارداتی كه مردارهستند) درنتیجه بخشی از اموال شركت، از نظر شرعی حرام محسوب می شود، آیا خرید مایحتاج از شعبه های این شركت كه هم كالای حرام دارد و هم كالای حلال، جایز است؟ و بر فرض جواز، آیا گرفتن باقیمانده پولی كه به فروشنده داده می شود، به دلیل اینكه مجهول المالك است، احتیاج به اجازه حاكم شرع دارد؟ و بر فرض كه احتیاج به اجازه داشته باشد، آیا به كسی كه كالاهای مورد نیاز خود را از آن شعبه ها خریداری می كند، این اجازه را می دهید؟
علم اجمالی به وجود مال حرام در اموال شركت تا زمانی كه همه آنها مورد ابتلاء مكلف نباشند مانع از صحّت خرید كالاهای مورد نیاز از آن شركت نیست، بنابراین خریداری كالاهای مورد نیاز از آن برای همه مردم بدون اشكال است و همچنین دریافت باقیمانده پول، تا زمانی كه همه اموال شركت مورد ابتلاء شخص مشتری نباشند اشكال ندارد و همچنین تا زمانی كه انسان علم به وجود مال حرام در عین كالائی كه از شركت خریده است نداشته باشد، اشكال ندارد و احتیاجی به اجازه حاكم شرع برای تصرف در كالاو پولی كه از شركت دریافت می كند، نیست.
س 1099: آیا اشتغال به سوزاندن اموات غیرمسلمان و اجرت گرفتن دربرابر آن، جایزاست؟
سوزاندن اجساد اموات غیرمسلمان، حرام نیست بنابراین اشتغال به آن و گرفتن اجرت در برابر آن، اشكال ندارد.
س 1100: آیا جایز است كسی كه می تواند كار كند، از مردم درخواست كمك كرده و با كمكهای آنان زندگی نماید؟
سزاوار نیست این كار را بكند.
س 1101: آیا برای زنان جایز است كه با فروش جواهرات در بازار زرگرها و غیر آن كسب درآمد كنند؟
با رعایت حدود شرعی اشكال ندارد.
س 1102: تزئین منازل (دكور) در صورتی كه برای كارهای حرام بكار گرفته شوند، بخصوص اگر بعضی از اتاقها برای پرستش بت مورد استفاده قرار بگیرند، چه حكمی دارد؟ و آیا ساخت سالن در صورتی كه احتمال داده شود كه برای رقص و مانند آن استفاده شود، جایز است یا خیر؟
تزئین خانه بخودی خود در صورتی كه به منظور استفاده در كارهای حرام نباشد، اشكال ندارد، ولی تزئین اتاق مخصوص پرستش بت، مثلا چیدن لوازم آن اتاق و تعیین محلی برای قرار دادن بت و مانند آن، شرعا جایز نیست و ساخت سالن برای استفاده حرام، جائز نیست ولی مجرّد احتمال مانعی ندارد.
س 1103: آیا ساخت بنائی كه شامل زندان و مركز پلیس است و تحویل آن به دولت ظالم، جایز است؟ و آیا اشتغال در كارهای ساختمانی آن نیز جایز است؟
ساخت بنا با اوصاف مذكور اشكال ندارد به شرطی كه به قصد برگزاری جلسات دادگاه ظلم در آن و ایجاد محلی برای زندانی كردن بی گناهان نباشد و همچنین به نظر كسی كه آن را می سازد، بطور معمول در معرض استفاده های مزبور قرار نداشته باشد كه در این صورت گرفتن اجرت نیز در برابر ساختن آن اشكال ندارد.
س 1104: شغل من گاوبازی در برابر تماشاگران است و آنان مبلغی را به عنوان هدیه در برابر تماشای آن به من می پردازند، آیا نفس این كار جایز است؟
عمل مذكور شرعا مذموم است ولی گرفتن هدایا از تماشاگران چنانچه پرداخت آن با اختیار و رضایت تماشاگران صورت گیرد، اشكال ندارد.
س 1105: بعضی از افراد لباسهای نظامی مخصوص ارتش را می فروشند، آیا خرید این لباسها و استفاده از آنها جایز است؟
اگر احتمال بدهید كه این لباسها را از طریق قانونی بدست آورده اند و یا مجاز به فروش آنها هستند، در این صورت خرید و استفاده از آنها در مواردی كه خلاف مقرّرات نباشد، اشكال ندارد.
س 1106: استفاده از ترقّه و مواد قابل انفجار و ساخت و خرید و فروش آنها اعم از اینكه موجب اذیّت و آزار بشوند یا خیر، چه حكمی دارد؟
در صورتی كه موجب اذیّت و آزار دیگران باشد و یا تبذیر مال محسوب شود ویا خلاف قانون و مقرّرات نظام جمهوری اسلامی باشد، جایز نیست.
س 1107: كار پلیس و مأموران راهنمایی و رانندگی و گمرك و اداره مالیات بر درآمد در جمهوری اسلامی چه حكمی دارد؟ آیا آنچه در بعضی از روایات آمده است كه دعای مأموری كه كار افراد را به حكومت گزارش می دهد و دعای مأمور مالیات و گمرك مستجاب نمی شود، شامل آنان هم می گردد؟
كار آنان فی نفسه در صورتی كه بر اساس مقرّرات قانونی باشد، اشكال ندارد و ظاهرا مراد از «عریف» و «عشّار» در روایات افرادی هستند كه انجام این كارها را در حكومت های طاغوتی و ظالم برعهده دارند.
س 1108: بعضی از زنان برای تأمین هزینه های زندگی خانوادگی خود در آرایشگاهها كار می كنند، آیا این كار ترویج بی عفّتی و یا تهدیدی برای عفّت جامعه اسلامی محسوب نمی شود؟
آرایش كردن زنان فی نفسه و اجرت گرفتن دربرابر آن اشكال ندارد به شرطی كه به منظور نشان دادن به نامحرم نباشد.
س 1109: آیا جایز است شركتها در برابر واسطه گری و مقاطعه كاری كه بین صاحب كار از طرفی و كارگران و بنّاها از طرف دیگر، انجام می دهند، اجرت دریافت كنند؟
گرفتن اجرت در برابر عمل مباح اشكال ندارد.
س 1110: آیا اجرتی كه دلاّل می گیرد، حلال است؟
اگر در برابر انجام عمل مباحی و بنا به درخواست كسی باشد، اشكال ندارد.
--------------------------------------------------------------------------------
اجرت گرفتن در برابر واجبات
س 1111: حقوق اساتیدی كه در دانشكده الهیّات، فقه و اصول تدریس می كنند، چه حكمی دارد؟
وجوب تدریس و آموزش چیزی كه یاددادن آن واجب كفائی است، مانع گرفتن حقوق در برابر تدریس فقه و اصول در دانشگاه نیست بخصوص اگر دریافت حقوق به خاطر حضور در دانشگاه و اداره كلاس باشد.
س 1112: آموزش مسائل شرعی چه حكمی دارد؟ آیا جایز است روحانیون دربرابر یاددادن مسائل شرعی به مردم، اجرت بگیرند؟
هر چند اجمالا آموزش مسائل حلال و حرام فی نفسه واجب است و اجرت گرفتن در برابر آن جایز نیست ولی گرفتن اجرت برای مقدماتی كه اصل آموزش احكام متوقف بر آنها نیست و شرعا هم بر انسان واجب نیستند مانند حضور در مكان خاص،اشكال ندارد.
س 1113: آیا دریافت حقوق ماهانه برای اقامه نماز جماعت و راهنمایی و ارشاد دینی در نهادها و اداره های دولتی جایز است؟
گرفتن اجرت در برابر رفت و آمد یا ارائه خدماتی كه انجام آنها بر مكلّف واجب نیست، اشكال ندارد.
س 1114: آیا گرفتن اجرت برای غسل دادن میّت جایز است؟
غسل دادن میّت مسلمان عبادت و واجب كفائی است و اجرت گرفتن در برابر خودِ آن جایز نیست.
س 1115: آیا گرفتن اجرت برای جاری كردن عقد نكاح جایز است؟
اشكال ندارد.
--------------------------------------------------------------------------------
شطرنج و آلات قمار
--------------------------------------------------------------------------------
شطرنج
س 1116: با توجه به اینكه در بیشتر مدارس بازی با شطرنج رواج دارد آیا بازی با آن و برگزاری دوره های آموزشی آن جایز است؟
اگر به نظر مكلّف، شطرنج در حال حاضر از آلات قمار محسوب نشود در این صورت بازی با آن بدون شرطبندی اشكال ندارد.
س 1117: بازی با وسایل سرگرمی از جمله پاسور چه حكمی دارد؟ و آیا بازی با آنها برای سرگرمی و بدون شرطبندی جایز است؟
بازی با چیزی كه عرفا از آلات قمار محسوب می شود، مطلقا حرام است هر چند برای سرگرمی و بدون شرطبندی باشد.
س 1118: شطرنج در موارد زیر چه حكمی دارد؟
1 - ساخت و خرید و فروش آن
2 - بازی شطرنج با شرطبندی و بدون آن
3 - ایجاد مراكزی در محافل عمومی و غیر آن برای آموزش شطرنج و بازی با آن وتشویق مردم به آن
اگر مكلّف تشخیص دهد كه در حال حاضر شطرنج از آلات قمار محسوب نمی شود، ساخت و خرید و فروش و بازی با آن بدون شرطبندی، اشكال ندارد، همچنین با فرض مذكور، آموزش آن هم بدون اشكال است.
س 1119: آیا از تأیید برگزاری مسابقات شطرنج توسط مدیریت آموزش ریاضی معلوم می شود كه شطرنج جزء آلات قمار نیست؟ و آیا جایز است مكلّف به آن اعتماد كند؟
معیار در تعیین موضوعات احكام، تشخیص خود مكلّف و یا اقامه دلیل شرعی بر آن نزد خود اوست.
س 1120: بازی با آلاتی مثل شطرنج و بیلیارد با كفار در كشورهای خارجی چه حكمی دارد؟ مصرف مال برای استفاده از این آلات بدون شرطبندی چه حكمی دارد؟
حكم بازی با شطرنج و آلات قمار در مسائل قبلی بیان شد و در حكم مذكور فرقی بین بازی با آنها در كشورهای اسلامی یا غیراسلامی و بین بازی با مسلمان یا كافر وجود ندارد و خرید و فروش آلات قمار و مصرف مال در این موارد هم جایز نیست.
آلات قمار
س 1121: آیا اگر افراد بدون شرطبندی و قصد قمار و بُرد و باخت و كسب درآمد بلكه فقط برای سرگرمی و مشغول بودن، مبادرت به بازی با ورق كنند، آن افراد مرتكب حرام شده اند؟ حضور در مجالس بازی با ورق برای تفریح چه حكمی دارد؟
بازی با ورقی كه عرفا از آلات قمار محسوب می شود، بطور مطلق حرام است و جایز نیست انسان با اختیار در مجلس قمار یا بازی با آلات قمار شركت كند.
س 1122: آیا استفاده از ورق های پاسور در صورتی كه برای بازیهای فكری محض كه بدون شرطبندی بوده و متضمّن مفاهیم علمی و دینی باشند، جایز است؟ بازی با ورق هایی كه با چیدن آنها به نحو خاصی، بعضی از شكلها مثل موتورسیكلت یا ماشین و مانند آن ایجاد می شود و در عین حال استفاده از آنها برای شرط بندی و مسابقه هم ممكن است، چه حكمی دارد؟
بازی با ورق هایی كه عرفا، آلات قمار محسوب می شوند، مطلقا جائز نیست ولی بازی با ورق هایی كه عرفا آلت قمار محسوب نمی شوند، بدون شرطبندی اشكال ندارد.
وبطور كلی بازی با هر چیزی كه مكلّف تشخیص دهد از آلات قمار است و یا در آن شرطبندی شود، به هیچ وجه، جائز نیست.
وبازی با هر وسیله ای كه جزء آلات قمار به حساب نیاید، بدون شرطبندی، اشكال ندارد.
س 1123: بازی باگردو و تخم مرغ و چیزهای دیگری كه شرعا مالیّت دارند، چه حكمی دارد؟ آیا این بازیها برای كودكان جایز است؟
اگر بازی قمار و شرط بندی باشد، شرعا حرام است و طرف برنده، مالك چیزی كه برده و از طرف مقابل گرفته است، نمی شود. ولی اگر بازی كنندگان غیربالغ باشند شرعا مكلّف نبوده و تكلیفی ندارند، هر چند كه مالك چیزی كه می برند نمی شوند.
س 1124: آیا شرطبندی با پول یا غیر آن در بازی با غیر آلات قمار جایز است؟
شرطبندی در بازی جایز نیست هر چند بازی با غیر آلات قمار باشد.
س 1125: بازی با آلات قمار مانند پاسور و غیر آن از طریق كامپیوتر چه حكمی دارد؟
حكم بازی با آلات قمار را دارد.
س 1126: بازی با «أنو» و «الكیرم» چه حكمی دارد؟
اگر به نظر عرف از آلات قمار محسوب شوند، بازی با آنها جایز نیست هر چند بدون شرطبندی باشد.
س 1127: اگر بعضی از وسیله های بازی در شهری از آلات قمار محسوب شوند ولی در شهر دیگری از آلات قمار محسوب نشوند، آیا بازی با آنها جایز است؟
باید عرف هر دو مكان رعایت شود به این معنی كه اگر آن وسیله ها در یكی از دو شهر از آلات قمار محسوب شوند و در گذشته هم در هر دو مكان از آلات قمار بوده اند، در حال حاضر هم بازی با آنها حرام است.
--------------------------------------------------------------------------------
موسیقی و غنا
س 1128: ملاك تمییز موسیقی حلال از حرام چیست؟ و آیا موسیقی كلاسیك حلال است، بسیار مناسب است كه معیار آن را بیان فرمایید؟
هر موسیقی كه به نظر عرف موسیقی لهوی و مطرب كه مناسب با مجالس عیش و نوش است باشد، موسیقی حرام محسوب می شود و فرقی نمی كند كه موسیقی كلاسیك باشد یا غیر كلاسیك. تشخیص موضوع هم موكول به نظر عرفی مكلّف است و اگر موسیقی این گونه نباشد بخودی خود اشكال ندارد.
س 1129: گوش دادن به نوارهایی كه توسط سازمان تبلیغات اسلامی و یا مؤسسه اسلامی دیگر مجاز اعلام شده اند، چه حكمی دارد؟ و استفاده از آلات موسیقی مثل كمان، ویولون و نی چه حكمی دارد؟
جواز گوش دادن به نوارها منوط به تشخیص خود مكلّف است كه اگر تشخیص دهد مشتمل بر غنا و موسیقی لهوی مناسب با مجالس عیش و نوش و خوش گذرانی و همچنین مطالب باطل نیست، گوش دادن به آن اشكال ندارد بنابراین تجویز آن توسط سازمان تبلیغات اسلامی و یا هر مؤسسه اسلامی دیگر به تنهایی دلیل شرعی برای مباح بودن آن نیست و بكارگیری آلات موسیقی در موسیقی لهوی مطرب و مناسب با مجالس لهو و گناه جایز نمی باشد، ولی استفاده حلال از آنها برای اهداف عقلائی اشكال ندارد و تشخیص مصادیق هم موكول به نظر خود مكلّف است.
س 1130: منظور از موسیقی مطرب ولهوی چیست؟ و راه تشخیص موسیقی مطرب و لهوی از غیر آن چیست؟
موسیقی مطرب و لهوی آن است كه به سبب ویژگیهائی كه دارد انسان را از خداوند متعال و فضائل اخلاقی دور نموده و به سمت بی بندوباری و گناه سوق دهد و مرجع تشخیص موضوع عُرف است.
س 1131: آیا شخصیت نوازنده و محل نواختن و یا غرض و هدف از آن در حكم موسیقی تأثیر دارد؟
موسیقی حرام، موسیقی مطرب و لهوی مناسب با مجالس لهو و گناه است و گاهی شخصیت نوازنده یا كلام همراه آهنگ یا مكان و یا سایر شرایط در اینكه موسیقی تحت عنوان موسیقی مطرب و لهوی حرام و یا عنوان حرام دیگر قرار بگیرد مؤثر است مانند اینكه بر اثر آن امور، منجر به ترتّب فساد شود.
س 1132: آیا معیار حرمت موسیقی فقط مطرب و لهوی بودن آن است یا اینكه میزان تحریك و تهییج آن هم تأثیر دارد؟ و اگر باعث حزن و گریه شنونده شود، چه حكمی دارد؟ خواندن و شنیدن غزلهایی كه به صورت سه ضرب و همراه با موسیقی خوانده می شوند، چه حكمی دارد؟
ملاك آن ملاحظه كیفیت نواختن موسیقی با در نظر گرفتن همه خصوصیات و ویژگیهای آن است و اینكه از نوع موسیقی مطرب و لهوی مناسب با مجالس لهو و گناه باشد، هر موسیقی كه به حسب طبیعت خود از نوع موسیقی لهوی باشد، حرام است اعم از اینكه مهیّج باشد یا خیر و موجب ایجاد حزن و اندوه و حالات دیگر در شنونده بشود یا خیر و هرگاه غزل هائی كه همراه با موسیقی خوانده می شوند به صورت غنا و آواز لهوی مناسب مجالس لهو و لعب در آیند، خواندن و شنیدن آنها حرام است.
س 1133: غنا چیست؟ آیا غنا فقط شامل صدای انسان است یا اینكه شامل صداهای حاصل از آلات موسیقی هم می شود؟
غنا عبارت است از صدای انسان در صورتی كه باترجیع و طرب همراه بوده و مناسب مجالس لهو و گناه باشد كه خواندن به این صورت و گوش دادن به آن حرام است.
س 1134: آیا زدن بر ظرفها و سایر وسایلی كه جزء آلات موسیقی نیستند، در عروسی ها توسط زنان جایز است؟ اگر صدا به بیرون از مجلس برسد و مردان آن را بشنوند چه حكمی دارد؟
جواز این عمل بستگی به كیفیت نواختن دارد. اگر به شیوه متداول در عروسی های سنّتی باشد و لهو محسوب نشود و فسادی هم بر آن مترتّب نگردد، اشكال ندارد.
س 1135: دف زدن توسط زنان درعروسی ها چه حكمی دارد؟
استفاده از آلات موسیقی برای نواختن موسیقی لهوی و مطرب جایز نیست، امّا آوازخوانی در مجالس عروسی، بعید نیست برای زنان جایز باشد.
س 1136: آیا گوش دادن به غنا در خانه جایز است؟ اگر در فردی تأثیر نداشته باشد چه حكمی دارد؟
گوش دادن به غنا بطور مطلق حرام است، چه در خانه به تنهایی شنیده شود و یا در حضور دیگران و چه در او تأثیر بگذارد یا خیر.
س 1137: بعضی از جوانان كه تازه به سن بلوغ رسیده اند از مراجعی تقلید می كنند كه فتوی به حرمت موسیقی بطور مطلق داده اند هر چند از رادیو و تلویزیون دولت اسلامی پخش شود، حكم این مسئله چیست؟ و آیا اگر ولیّ فقیه گوش دادن به موسیقی حلال را اجازه داده باشد، آیا تجویز او بخاطر احكام حكومتی برای جواز آن كافی است یا اینكه آنان باید به فتوای مرجع تقلید خود عمل كنند؟
فتوی به جواز یا عدم جواز گوش دادن به موسیقی از احكام حكومتی نیست، بلكه حكم شرعی فقهی است و بر هر مكلّفی واجب است در اعمالش به فتوای مرجع تقلید خود مراجعه كند. ولی موسیقی اگر مناسب با مجالس لهو و گناه نباشد و مفسده ای هم بر آن مترتّب نگردد، دلیلی بر حرمت آن وجود ندارد.
س 1138: مقصود از موسیقی و غنا چیست؟
غنا یعنی ترجیع صدا به نحوی كه مناسب با مجالس لهو باشد كه از گناهان بوده و بر خواننده و شنونده حرام است. ولی موسیقی، نواختن آلات آن است كه اگر به نحو معمول در مجالس لهو و گناه باشد، هم بر نوازنده و هم بر شنونده حرام است. و اگر به آن نحو نباشد، فی نفسه جائز است و اشكال ندارد.
س 1139: من در مكانی كار می كنم كه صاحب آن همیشه به نوارهای غنا گوش می دهد و من هم مجبور به شنیدن آن هستم، آیا این كار برای من جایز است یاخیر؟
اگر نوارها در بردارنده غنا یا موسیقی لهوی مناسب با مجالس لهو و معصیت باشند، گوش دادن و شنیدن آن جایز نیست.ولی اگر مجبور به حضور در آن مكان هستید، رفتن به آنجا و كاركردن در آن برای شما اشكال ندارد ولی واجب است به غنا گوش ندهید هر چند به گوش شما بخورد و آن را بشنوید.
س 1140: موسیقی كه از رادیو و تلویزیون جمهوری اسلامی پخش می شود، چه حكمی دارد؟ آیا این گفته كه حضرت امام«قدس سره» موسیقی را بطور مطلق حلال اعلام كرده اند، صحیح است؟
نسبت حلال دانستن موسیقی به طور مطلق به راحل عظیم الشأن حضرت امام خمینی«قدس سره» كذب و افتراء است. امام«قدس سره» معتقد به حرمت موسیقی مطرب و لهوی مناسب با مجالس لهو و معصیت بودند و نظر ما هم همین است، ولی اختلاف در دیدگاهها از تشخیص موضوع نشأت می گیرد زیرا تشخیص موضوع موكول به نظر خود مكلّف است. گاهی نظر نوازنده با نظر شنونده تفاوت پیدا می كند كه در این صورت موسیقی كه به تشخیص مكلّف لهو و مناسب با مجالس گناه است بر او گوش دادن به آن حرام می باشد وامّا صداهای مشكوك محكوم به حلیّت هستند و پخش از رادیو و تلویزیون به تنهایی دلیل شرعی بر مباح و حلال بودن آنها محسوب نمی شود.
س 1141: گاهی از رادیو و تلویزیون آهنگهایی پخش می شود كه به نظر من مناسب با مجالس لهو و فسق هستند، آیا بر من واجب است كه از گوش دادن به آنها خودداری نموده و دیگران را هم از آن منع كنم؟
اگر آنها را از نوع موسیقی مطرب و لهوی مناسب با مجالس لهو می دانید، جایز نیست به آنها گوش دهید، ولی نهی دیگران از باب نهی از منكر منوط به این است كه احراز نمایید كه آنان هم آهنگهای مزبور را از نوع موسیقی حرام می دانند.
س 1142: گوش دادن و توزیع غنا و موسیقی لهوی كه محصول كشورهای غربی است، چه حكمی دارد؟
در عدم جواز گوش دادن به موسیقی لهوی مطرب و مناسب با مجالس لهو و باطل، فرقی بین زبانها و كشورهای محل تولید وجود ندارد. بنابر این خرید و فروش و گوش دادن و توزیع این نوارها در صورتی كه محتوی غنا یا موسیقی لهوی حرام باشند جایز نیست.
س 1143: خواندن به صورت غنا توسط هر یك از مرد یا زن چه از طریق نوار كاست باشد و یا از طریق رادیو و چه همراه موسیقی باشد و یا نباشد، چه حكمی دارد؟
غنا حرام است و خواندن به صورت غنا و گوش دادن به آن جایز نیست اعم از اینكه توسط مرد باشد یا زن و بطور مستقیم باشد یا از طریق نوار و همراه با نواختن آلات لهو باشد یا نه.
س 1144: نواختن موسیقی به منظور اهداف و اغراض عقلائی و حلال در مكان مقدسی مانند مسجد چه حكمی دارد؟
نواختن موسیقی مطرب و لهوی مناسب با مجالس لهو و گناه بطور مطلق جایز نیست حتّی اگر در غیر مسجد و برای غرض عقلائی حلالی باشد، ولی اجرای سرودهای انقلابی و مانند آن همراه با نغمه های موسیقی در مكان مقدس و در مناسبتهایی كه آن را اقتضا می كند، اشكال ندارد مشروط بر اینكه با احترام آن مكان منافات نداشته باشد و در مكانهایی مثل مسجد برای نمازگزاران مزاحمت ایجاد نكند.
س 1145: آیا آموختن موسیقی بخصوص سنتور جایزاست؟ ترغیب و تشویق دیگران به آن چه حكمی دارد؟
بكارگیری آلات موسیقی برای نواختن موسیقی غیرلهوی، اگر برای اجرای سرودهای انقلابی یا دینی و یا برای اجرای برنامه های فرهنگی مفید و برنامه های دیگر با غرض عقلائی مباح باشد، اشكال ندارد به شرط اینكه مستلزم مفاسد دیگری نباشد و همچنین آموختن و یاددادن نوازندگی برای امر فوق فی نفسه اشكال ندارد.
س 1146: گوش دادن به صدای زن هنگامی كه شعر و غیر آن را با آهنگ و ترجیع می خواند اعم از اینكه شنونده، جوان باشد یاخیر، مذكر باشد یا مؤنث چه حكمی دارد؟ و اگر آن زن از محارم باشد، حكم آن چیست؟
اگر صدای زن به صورت غنا نباشد و گوش دادن به صدای او هم به قصد لذت و ریبة نباشد و مفسده ای هم بر آن مترتّب نگردد، اشكال ندارد و فرقی بین موارد فوق نیست.
س 1147: آیا موسیقی سنّتی كه میراث ملی ایران می باشد، حرام است یا خیر؟
چیزی كه از نظر عرف، موسیقی لهوی مناسب با مجالس لهو و معصیت محسوب شود، بطور مطلق حرام است و در این مورد فرقی بین موسیقی ایرانی و غیرایرانی و موسیقی سنتی و غیر آن نیست.
س 1148: گاهی از رادیوهای عربی بعضی ازآهنگهای موسیقی پخش می شود، آیا گوش دادن به آنها بخاطر علاقه به شنیدن زبان عربی جایز است؟
گوش دادن به موسیقی لهوی متناسب با مجالس لهو و معصیت بطور مطلق حرام است و علاقه به شنیدن زبان عربی مجوز شرعی برای آن محسوب نمی شود.
س 1149: آیا تكرار اشعاری كه بصورت آواز و بدون موسیقی خوانده می شوند جایز است؟
غنا حرام است هر چند همراه بانواختن آلات موسیقی نباشد و منظور از غنا ترجیع صدا به نحوی است كه مناسب با مجالس لهو و فسق باشد، ولی صرف تكرار شعر اشكال ندارد.
س 1150: خرید و فروش آلات موسیقی چه حكمی دارد؟ و حدود استفاده از آنها كدام است؟
خرید و فروش آلات مشترك برای نواختن موسیقی غیر لهوی اشكال ندارد.
س 1151: آیا غنا در مثل قرآن و دعا و اذان جایز است؟
غنا صوتی است كه با ترجیع و طرب همراه بوده و مناسب با مجالس لهو و گناه باشد كه بطور مطلق حرام است حتّی اگر در دعا و قرآن و اذان و مرثیه و غیره باشد.
س 1152: امروزه موسیقی برای معالجه بعضی از بیماریهای روانی مانند افسردگی، اضطراب، مشكلات جنسی و سرد مزاجی زنان بكار می رود، حكم آن چیست؟
اگر احراز شود كه نظر پزشك متخصص و امین این است كه معالجه متوقف بر استفاده از موسیقی است، بكارگیری آن به مقداری كه معالجه بیمار اقتضا می كند اشكال ندارد.
س 1153: گوش دادن به غنا اگر باعث تمایل بیشتر انسان به همسرش شود، چه حكمی دارد؟
مجرّد افزایش تمایل به همسر مجوّز شرعی برای گوش دادن به غنا محسوب نمی شود.
س 1154: اجرای كنسرت توسط زن برای زنان با علم به اینكه گروه نوازندگان نیز زن هستند، چه حكمی دارد؟
اگر اجرای كنسرت به صورت ترجیع مطرب(غنا) نباشد و موسیقی هم كه نواخته می شود از نوع لهوی حرام نباشد، این امر فی نفسه اشكال ندارد.
س 1155: اگر معیار حرمت موسیقی، لهو بودن و مناسبت آن با مجالس لهو و گناه است، پس آوازها و سرودهائی كه باعث ایجاد طرب در بعضی از مردم حتّی كودك غیر ممیّز می شوند، چه حكمی دارند؟ و آیا گوش دادن به نوارهای مبتذلی كه در آنها زنان به صورت غنا می خوانند ولی طرب آور نیستند جایز است؟ همچنین مسافرینی كه سوار اتوبوس های عمومی كه غالبا از این نوارها استفاده می كنند می شوند، چه تكلیفی دارند؟
چنانچه موسیقی یا آوازی كه با ترجیع و طرب همراه است از لحاظ كیفیت یا مضمون یا حالت خاص شخص نوازنده یا خواننده در خلال نواختن یا خواندن از نوع غنا یا موسیقی لهوی مناسب با مجالس لهو و معصیت باشد، گوش كردن به آن حرام است حتّی برای كسی كه او را به طرب نیندازد و تحریك نكند و اگر در اتوبوس ها و ماشین های دیگر نوار غنا یا موسیقی لهوی پخش شود، مسافرین باید از گوش دادن به آن خودداری نموده و نهی از منكر كنند.
س 1156: آیا جایز است مردی غنای زن اجنبیه را به قصد لذت بردن از حلال خود گوش كند؟ آیا غنای زن برای شوهر و برعكس جایز است؟ و آیا این گفته صحیح است كه شارع مقدس غنا را به علت ملازمت آن با مجالس لهو و لعب و عدم انفكاك از آن دو حرام كرده و تحریم غنا ناشی از تحریم آن مجالس است نظیر تحریم تجارت و ساخت مجسمه كه فایده ای غیر از عبادت برای آن متصوّر نیست، بنابر این انتفاء مناط و علت حكم در این زمان ، مستلزم انتفاء حرمت است؟
گوش دادن به غنا كه عبارت است از ترجیع صدا به نحوی كه طرب انگیز و مناسب با مجالس لهو و گناه باشد، مطلقا حرام است، حتّی غنای زن برای شوهرش و بالعكس و قصد لذت بردن از همسر، استماع غنا را مباح نمی كند و حرمت غنا و مجسمه سازی و مانند آن، با تعبّد به شرع ثابت شده و از احكام ثابت فقه شیعه محسوب می شوند و دائر مدار ملاكات فرضی و آثار روانی و اجتماعی نمی باشد، بلكه تا زمانی كه این عنوان حرام بر آنها صدق كند، حكم آنها حرمت و وجوب اجتناب بطور مطلق است.
س 1157: دانشجویان دانشكده علوم تربیتی باید در مرحله دروس اختصاصی در درس سرودها و آوازهای انقلابی شركت كنند زیرا در آنجا قطعه های موسیقی را آموخته و بطور اجمالی با آنها آشنا می شوند. وسیله اصلی فراگیری این درس ارگ است، آموختن این درس كه جزء واحدهای اجباری است چه حكمی دارد؟ خرید و استفاده از وسیله مذكور برای ما چه حكمی دارد؟ و بخصوص خواهران نسبت به اجرای تمرین در برابر مردها چه وظیفه ای دارند؟
استفاده از آلات موسیقی فی نفسه برای اجرای سرودهای انقلابی و برنامه های دینی و فعالیت های فرهنگی و تربیتی مفید، اشكال ندارد و خرید و فروش آلات نوازندگی و یاددادن و فراگیری آن برای استفاده در امور مذكور اشكال ندارد و خواهران می توانند با رعایت حجاب واجب و ضوابط شرعی در كلاس درس حاضر شوند.
س 1158: بعضی از ترانه ها در ظاهر انقلابی هستند و عرف هم آنها را انقلابی می داند ولی نمی دانیم كه آیا خواننده، قصد خواندن یك ترانه انقلابی را داشته یا یك ترانه طرب آور و لهو را، با توجه به اینكه خواننده مسلمان نیست ولی ترانه های او ملّی و متضمّن جملاتی برضد اشغال و همچنین تحریك مردم به مقاومت است، گوش دادن به این ترانه ها چه حكمی دارد؟
اگر كیفیت آنها از نظر شنونده عرفا، طرب آور و لهوی نباشد، گوش دادن به آنها اشكال ندارد و قصد و نیّت خواننده و مضمون چیزی كه می خواند در این باره تأثیری ندارد.
س 1159: جوانی بعنوان مربّی و داور بین المللیِ بعضی از ورزشها بكار اشتغال دارد. شغل او اقتضا می كند كه به بعضی از باشگاههائی وارد شود كه غنا و موسیقی حرام در آنها پخش می شود، با توجه به اینكه این كار مقداری از هزینه های زندگی او راتأمین می كند و فرصتهای شغلی هم در محل زندگی او كم است، آیا این كار برای او جایز است؟
این شغل برای او اشكال ندارد هر چند گوش دادن به غنا و موسیقی لهوی برای او حرام است امّا در موارد اضطراری جایز است داخل مجلس غنا و موسیقی حرام شود، ولی باید از گوش دادن به آن اجتناب كند و آنچه كه بدون اختیار به گوش او می خورد، اشكال ندارد.
س 1160: آیا فقط گوش دادن به موسیقی، حرام است یا اینكه شنیدن آن هم حرام است؟
شنیدن غنا یا موسیقی لهوی و طرب آور حكم گوش دادن را ندارد مگر در بعضی از موارد كه شنیدن از نظر عرف گوش دادن محسوب می شود.
س 1161: آیا نواختن موسیقی همراه قرائت قرآن با غیر از آلاتی كه استفاده از آنها در مجالس لهو و لعب معمول است، جایز است؟
تلاوت قرآن كریم با صدای زیبا و صوت مناسب با شأنِ قرآن كریم اشكال ندارد، بلكه امر راجحی است مشروط براینكه به حدّ غنای حرام نرسد، ولی نواختن موسیقی با آن، وجه شرعی ندارد.
س 1162: طبل زدن در جشن های میلاد و غیر آن چه حكمی دارد؟
استفاده از آلات نوازندگی و موسیقی به نحو لهوی و مطرب و مناسب با مجالس لهو و گناه بطور مطلق حرام است.
س 1163: آلات موسیقی كه دانش آموزان مدارس عضو گروههای سرود آموزش و پرورش از آنها استفاده می كنند چه حكمی دارند؟
آن دسته از آلات موسیقی كه در نظر عرف از آلات مشترك قابل استفاده برای كارهای حلال محسوب می شوند، جایز است بطور غیر لهوی برای مقاصد حلال بكار گرفته شوند ولی آلاتی كه عرفا از آلات مخصوص لهو محسوب می شوند جایز نیست مورد استفاده قرار گیرند.
س 1164: آیا ساخت سنتور كه از آلات موسیقی محسوب می شود و كسب درآمد با آن به عنوان شغل جایز است؟ آیا بهره گیری از اموال و كمك به ساخت سنتور به منظور توسعه و تكمیل صنعت سنتورسازی و تشویق نوازندگان به نواختن آن جایز است؟ و آیا آموزش موسیقی سنتی ایرانی به قصد نشر و احیای موسیقی اصیل جایز است؟
استفاده از آلات نوازندگی موسیقی برای اجرای سرودهای ملّی یا انقلابی یا هر امر حلال و مفیدی تا زمانی كه به حد طرب و لهو مناسب با مجالس لهو و معصیت نرسیده است اشكال ندارد. همچنین موسیقی و تعلیم و یادگرفتن و ساختن آلات آن برای اهداف مذكور فی نفسه اشكال ندارد.
س 1165: چه آلاتی لهو محسوب می شوند و استفاده از آنها به هیچ وجه جایز نیست؟
آلاتی كه نوعا در لهو و لعب بكار می روند و منفعت حلالی دربرندارند.
س 1166: آیا گرفتن اجرت برای تكثیر نوارهای صوتی كه محتوی امور حرامی هستند جایز است؟
هرنوار صوتی كه گوش دادن به آن حرام است، تكثیر و گرفتن اجرت برای آن هم جایز نیست.
--------------------------------------------------------------------------------
رقص
س 1167: آیا رقص محلی در عروسی ها جایز است؟ شركت در این مجالس چه حكمی دارد؟
اگر رقص بگونه ای باشد كه باعث تحریك شهوت شده ویا مستلزم فعل حرام یا ترتّب مفسده ای باشد، جایز نیست و شركت در مجالس رقص هم اگر به عنوان تأیید كار حرام دیگران محسوب شود و یا مستلزم كار حرامی باشد جایز نیست و در غیر این صورت اشكال ندارد.
س 1168: رقص در مجالس زنانه بدون آهنگ موسیقی حرام است یا حلال؟ و در صورتی كه حرام باشد، آیا ترك مجلس بر شركت كنندگان واجب است؟
رقص بطور كلی اگر بگونه ای باشد كه شهوت را تحریك كند و یا مستلزم كار حرام و یاترتّب مفسده ای باشد، حرام است و تَرك آن مجلس به عنوان اعتراض بر كار حرام، چنانچه مصداق نهی از منكر محسوب شود، واجب است.
س 1169: رقص محلی مرد برای مرد و زن برای زن و یا مرد در بین زنان و زن در بین مردان، چه حكمی دارد؟
اگر بگونه ای باشد كه شهوت را تحریك كند و یا مستلزم فعل حرام یا ترتّب مفسده ای باشد و یا زن در بین مردان بیگانه برقصد، حرام است.
س 1170: رقص دسته جمعی مردان چه حكمی دارد؟ مشاهده رقص دختران خردسال از تلویزیون و غیر آن چه حكمی دارد؟
اگر رقص بگونه ای باشد كه موجب تحریك شهوت شود و یا مستلزم كار حرامی باشد، حرام است، ولی اگر نگاه كردن به آن باعث تأیید، فرد گناهكار و تجّری او و ترتّب فساد نشود، اشكال ندارد.
س 1171: رقص مرد برای مرد و زن برای زن چه حكمی دارد؟ اگر رفتن به عروسی بخاطر احترام به عادتهای اجتماعی باشد آیا به علت احتمال وجود رقص اشكال شرعی دارد؟
بطور كلی اگر رقص بگونه ای باشد كه منجر به تحریك شهوت شود یا مستلزم فعل حرام یا ترتّب مفسده ای باشد، حرام است. ولی اصل شركت در عروسی هایی كه احتمال رقص در آنها وجود دارد تا زمانی كه به عنوان تأیید، مرتكب كار حرام محسوب نشود و موجب ابتلا به حرام هم نشود، اشكال ندارد.
س 1172: آیا رقص زن برای شوهرش یا مرد برای همسرش حرام است؟
اگر رقص زن برای شوهرش یا برعكس، همراه ارتكاب حرامی نباشد، اشكال ندارد.
س 1173: آیا رقصیدن در جشن عروسی فرزندان جایز است هر چند توسط پدران یا مادران در مجالس عروسی فرزندانشان باشد؟
اگر از نوع رقص حرام باشد، حرام است. هر چند توسط پدران و مادران در مجالس عروسی فرزندانشان باشد.
س 1174: زن شوهرداری در عروسیها بدون اطلاع شوهرش در برابر بیگانگان می رقصد و این عمل را چندین بار تكرار كرده و امر به معروف و نهی از منكر شوهرش در او اثر نمی كند، تكلیف چیست؟
رقص زن در برابر بیگانگان مطلقا حرام است و خارج شدن از منزل بدون اجازه شوهر هم فی نفسه حرام است و موجب نشوز و محرومیت از استحقاق نفقه نیز می گردد.
س 1175: رقص زنان در برابر مردان در مجالس عروسی روستایی كه آلات موسیقی در آنها بكار می رود چه حكمی دارد؟ و تكلیف ما دربرابر آن چیست؟
رقص زنان در برابر بیگانگان و همچنین هر رقصی كه موجب مفسده و برانگیخته شدن شهوت گردد، حرام است و بكارگیری آلات موسیقی و گوش دادن به آنها هم اگر به صورت لهوی و مطرب باشد، حرام است و وظیفه مكلّفین در این موارد نهی ازمنكر است.
س 1176: رقص كودك ممیّز در مجالس زنان یا مردان، اعم از اینكه پسر باشد یا دختر، چه حكمی دارد؟
كودك غیربالغ چه پسر و چه دختر تكلیفی ندارد ولی سزاوار نیست افراد بالغ او را تشویق به رقص كنند.
س 1177: ایجاد مراكزی برای آموزش رقص چه حكمی دارد؟
ایجاد مراكز تعلیم و ترویج رقص با اهداف نظام اسلامی منافات دارد.
س 1178: رقص مردان در برابر زنانی كه از محارم آنان هستند و همچنین رقص زنان در برابر مردانی كه از محارم آنان هستند، اعم از اینكه سببی باشند یا نسبی، چه حكمی دارد؟
در رقص حرام فرقی بین مرد یا زن نیست و همچنین فرقی نمی كند كه در برابر محرم باشد یا در برابر نامحرم.
س 1179: آیا مبارزه نمایشی با عصا در عروسی ها جایز است؟ اگر همراه آن آلات موسیقی بكار روند چه حكمی دارد؟
اگر به صورت بازی ورزشی تفریحی باشد و در آن خوف خطر بر جان انسان نباشد، فی نفسه اشكال ندارد، ولی بكارگیری آلات موسیقی به نحو لهوی و طرب آور، به هیچ وجه جایز نیست.
س 1180: «دبكة» چه حكمی دارد؟ (نوعی رقص محلی است كه در آن افراد دستها را به هم انداخته و بگونه ای هماهنگ پاهای خود را همراه با پرش و حركات بدنی به زمین می كوبند كه صدای شدید و منظمی ایجاد می كند.)
دبكة حكم رقص را دارد. بنابر این اگر بگونه ای باشد كه شهوت را تحریك كند یا همراه با استفاده از آلات لهو و بصورت لهوی باشد و یا فسادی بر آن مترتّب شود، حرام است و در غیر این صورت اشكال ندارد.
--------------------------------------------------------------------------------
دست زدن
س 1181: آیا دست زدن برای زنان در مجالس شادی زنانه مانند ولادت ها وعروسی ها جایز است؟ و بر فرض جواز اگر، صدای آن به بیرون از مجلس برود بطوریكه به گوش مردان بیگانه برسد، چه حكمی دارد؟
دست زدن به نحو متعارف اگر مفسده ای بر آن مترتب نشود، اشكال ندارد حتّی اگر اجنبی صدای آن را بشنود.
س 1182: دست زدن همراه با شادی و خواندن و ذكر صلوات بر پیامبر اكرم و آل او«صلوات الله علیهم اجمعین» در جشنهایی كه به مناسبت ایام ولادت ائمه معصومین «صلوات الله علیهم اجمعین» و اعیاد وحدت و مبعث برگزار می شود چه حكمی دارد؟ اگر این جشن ها در مكانهای عبادت مانند مسجد و نمازخانه های ادارات و مؤسسات دولتی و یا حسینیه ها برگزار شوند، حكم آنها چیست؟
بطوركلی كف زدن فی نفسه به نحو متعارف در جشنهای اعیاد یا برای تشویق و تائید و مانند آن اشكال ندارد ولی بهتر است فضای مجالس دینی بخصوص مراسمی كه در مساجد و حسینیه ها و نمازخانه ها برگزار می شود، به ذكر صلوات و تكبیر معطّر گردد تا انسان به ثواب آنها برسد.